Çocuğun Beslenme Alışkanlığı Nasıl Erken Yaşta Şekillenir?

Neden Erken Dönem Kritik?

• Tat penceresi: 6–24 ay arası yeni tat ve dokulara en açık dönemdir. Bu aralıkta tekrar tekrar sunum, ilerideki seçiciliği azaltır.
• Model alma: Çocuklar gördüklerini taklit eder; ebeveynin sebze yemesi, su içmesi görünür olduğunda kabul artar.
• Rutin—ritüel: Aynı saat, aynı masa, kısa bir hazırlık (elleri yıkama, masayı birlikte kurma) düzeni pekiştirir.
• Basınç yerine merak: “Bir lokma daha” baskısı yerine keşfetmeye davet eden dil kalıcıdır.

0–6 Yaş İçin Yol Haritası

1) Tamamlayıcı Beslenmeye Geçiş (6–12 Ay)

• Çeşitlilik: Her hafta 1 yeni sebze/meyve/baklagil ekleyin. 8–10 sunuma kadar reddi normal kabul edin.
• Doku ilerletme: Püre → ezme → küçük parça; güvenli ilerleme çiğneme becerisini geliştirir.
• Şekersiz başlangıç: Eklenti şeker ve tuzu erteleyin; doğal tatları tanımasına izin verin.

2) Keşif ve Rutin (1–3 Yaş)

• Paylaşılan sorumluluk: Ebeveyn ne, nerede, ne zaman sunar; çocuk ne kadar yiyeceğine karar verir.
• Oyunlaştırma: Gökkuşağı tabağı, sebze dedektifi, sos bandırma gibi mikro oyunlar.
• Ekransız masa: Duyulara odaklı, sohbetli ortam.

3) Katılım ve Beceri (3–6 Yaş)

• Birlikte hazırlık: Yıkama, karıştırma, servis etme görevleri; “kendi yaptığı” yemeğe kabul artar.
• Tabak tasarımı: Basit şekiller (yıldız, kalp), sebze-meyve ile surat çizimleri, temalı tabak günleri.
• Seçim içinde seçim: “Salatalık mı havuç mu?” gibi iki sağlıklı seçenekten biri.

Görsel Sunum ve Oyunlaştırma: Tabağı Konuşturun

• Gökkuşağı tabağı: Her renkten en az bir sebze/meyve.
• Dip & batır: Yoğurtlu sos + çubuk sebzeler.
• Şekilli sunum: Minik kalıpla peynir/ekmek şekillendirme.
• Öyküleşmiş menü: “Orman köfteleri”, “Deniz makarnası”.
• Ritüel kartı: Su içme, tadına bakma, teşekkür etme hatırlatıcıları.

Not: Sunumlar eğlenceli olabilir ama basınç olmamalı. Amaç, merakı ve özerkliği desteklemek.

Seçici Yiyiciye Yaklaşım

• Tekrar ve sabır: Bir yiyecek 8–15 sunumda kabul görebilir.
• Yanına sevilen yiyecek ekle: Yeni besini “güvenli tabak”ta sun.
• Duyusal alıştırma: Önce dokun-kokla-batma, sonra minik lokma.
• Ödül/ceza yok: Tatlıyı ödül yapmak, tatlıya olan ilgiyi artırır.

1 Haftalık Mini Menü (Örnek)

• Pzt: Yulaf + yoğurt + muz; mercimek çorbası + tam buğday ekmek; fırın sebzeli bulgur.
• Sal: Omlet + domates; tavuklu sebze sote + pirinç; yoğurtlu kabak mücver.
• Çar: Peynirli gözleme + salatalık; nohutlu sebze güveç; somon + patates fırın + brokoli.
• Per: Tam tahıllı tost + avokado; kıymalı sebze; yoğurt + meyve.
• Cum: Menemen; kuru fasulye + bulgur; sebzeli makarna.
• Cmt: Pancake (şekersiz) + meyve; köfte + fırın sebze; mercimek köftesi + ayran.
• Paz: Peynir tabağı + zeytin + yumurta; tarhana + salata; tavuk/etli sebze tencere yemeği.

Sık Yapılan Hatalar & Çözümler

• Hata: Tek çeşit döngüsü (sürekli makarna). Çözüm: Her gün bir “yeni küçük şey” kuralı.
• Hata: Ödül olarak tatlı. Çözüm: Ödül davranışsal olsun (birlikte oyun), tatlı nötr sunulsun.
• Hata: Ekran karşısında yedirme. Çözüm: Kısa, sohbetli, ekran kapalı sofralar.
• Hata: Zorla yedirme. Çözüm: Paylaşılan sorumluluk, minik tadım hedefleri.

SSS — Kısa Cevaplar

Her öğünde sebze şart mı?

Günlük toplam çeşitlilik daha önemli. Ana öğünlerin çoğunda sebze-meyve hedefleyin.

Tatlı tamamen yasaklanmalı mı?

Yasak, ilgiyi artırabilir. Sıklık ve porsiyon yönetimi yaparak nötr bir dil kullanın.

Vitamin şurubu vermeli miyim?

Çeşitli ve dengeli beslenen çocuk çoğunlukla ihtiyaç duymaz. Karar için hekime/diyetisyene danışın.