Tat Alışkanlıklarını Çeşitlendirmenin Yolları (Baharat, Sos vs)

Tadı Anlamak: 5 Tat + 3 Boyut

• Beş tat: Tatlı, tuzlu, ekşi, acı, umami.
• Aroma & doku & sıcaklık: Zeytinyağı–limon (aroma/ekşi), yoğurt (doku/serin), fırın/ızgara (aroma/umami).
• Köprü kuralı: Çocukların sevdiği bir lezzet (yoğurt/peynir/limon) + minik yeni baharat → doz doz artır.

Çocuk Dostu Baharat & Otlar (Nazik Başlangıç)

• Narin otlar: Nane, dereotu, maydanoz, fesleğen, kekik, biberiye (çok az), taze soğan.
• Yumuşak baharatlar: Kimyon, tatlı toz biber, zerdeçal, tarçın, sarımsak tozu, sumak, mahlep (çok az), muskat (uç).
• Doz rehberi: 1 porsiyon için 1–2 çimdik başlayın; kabul arttıkça 1/4–1/2 çay kaşığına çıkın.
• Acı biber? Küçük çocuklarda kaçının; büyük çocukta çok hafif seviyede ve isteğe bağlı kullanın.

Hızlı Sos & Dip Tarifleri (Tuz/Ekşi/Umami Dengesi)

1. Yoğurtlu Limon Dip: Yoğurt + limon + zeytinyağı + nane. (Sebze çubuklarına.)
2. Tahinli Yoğurt: Yoğurt + 1 YK tahin + limon + kimyon. (Fırın nohut, buharda sebze.)
3. Yeşil Pesto Hafif: Fesleğen + maydanoz + zeytinyağı + limon + peynir (az). (Makarna, sandviç.)
4. Domatesli Sos (Fırın): Fırınlanmış domates + sarımsak + zeytinyağı + kekik. (Köfte/sebze üstü.)
5. Yoğurtlu Avokado: Avokado + yoğurt + limon + dereotu. (Dürüm/sandviç.)
6. Sumaklı Zeytinyağı: Zeytinyağı + limon + sumak + az sarımsak. (Salata, fasulye.)
7. Susam–Soya (opsiyon): Az tuzlu soya + limon + susam/keten. (Brokoli/havuç; sodyumu kontrol edin.)

Sebze–Baharat Eşleştirme Tablosu (Kısa Rehber)

Dünya Mutfağından “Nazik” Köprüler

• Ege–Akdeniz: Zeytinyağı + limon + kekik; fırın sebze ve balığa birebir.
• İtalyan: Fesleğen–domates–peynir (az); sebzeli makarna sosu.
• Ortadoğu: Sumak–tahin–yoğurt; nohut ve salatalara.
• Hafif Hint esintisi: Zerdeçal–kimyon; mercimek/ nohut çorbasına “uç” doz.
• Uzak Doğu ilhamı: Susam–limon (soya az tuzlu/opsiyonel); buharda sebze.

7 Günlük Tat Teması Planı (Örnek)

• Pzt – Limon & Zeytinyağı: Fırın sebze + limon; salata sosu.
• Sal – Yoğurt & Nane: Kabak sote + naneli yoğurt.
• Çar – Kimyon: Fırın karnabahar + kimyon; yanına yoğurt.
• Per – Fesleğen: Domatesli makarna + taze fesleğen.
• Cum – Sumak: Roka–domates salatası + sumak.
• Cmt – Zerdeçal: Havuç çorbası + zerdeçal ucu.
• Paz – Tarçın: Elmalı yoğurt + tarçın (şekersiz).

Şeker ve Tuz Azaltma: Tat Köprüleriyle

• Şekersiz tatlılık: Tarçın, vanilya; meyveyle eşleştirin (yoğurt + elma + tarçın).
• Tuz yerine asit/aroma: Limon/sirke + otlar; fırın/ızgara ile umami artırın.
• Etiket oyunu: Hazır soslarda sodyum ve şeker yüksek olabilir; ev yapımı kısa içerik seçin.

Uygulamalı Mini Tarifler (3 Dakikada)

1. Naneli Yoğurt Dip: 4 YK yoğurt + 1/2 limon + 1 TK nane + 1 çay kaşığı zeytinyağı.
2. Sumaklı Salata Sosu: 2 TK zeytinyağı + 1 TK limon + 1 çay kaşığı sumak + çimdik sarımsak tozu.
3. Zerdeçallı Havuç Çorbası Hızlı: Haşlanmış havuç + az su + 1 çimdik zerdeçal + yoğurt; blender.

Güvenlik ve Alerji Notları

• Tuz/acı: Küçük çocukta acıdan kaçının; tuzu düşük tutun.
• Alerjen soslar: Susam (tahin), kuruyemiş ezmeleri, soya gibi içerikleri tek tek ve küçük porsiyonla deneyin; gerekirse alternatif (ay çekirdeği ezmesi) kullanın.
• Tohum/kuruyemiş: Küçük çocukta öğütülmüş formda verin.

SSS — Kısa Cevaplar

“Sevmedi, ne yapalım?”

Dozu küçültün, sevdiği tatla eşleştirin, 10–15 temas kuralını uygulayın; baskı yok, tekrar var.

“Hangi soslar her gün?”

Yoğurtlu ve limon–zeytinyağlı basit soslar günlük; tahinli/susamlı ve soya bazlı soslar seyrek ve az tuzlu.

“Paket sos mu, ev yapımı mı?”

Ev yapımı kısa içerik + düşük sodyum en iyi; paket kullanacaksanız etiketini (şeker/sodyum) mutlaka kontrol edin.