Okul Öncesinde Erken Okuryazarlık: Fonolojik Farkındalık, Sözcük Hazinesi ve Kitap Rutinleri

Erken okuryazarlık okul öncesinde; ses oyunları (kafiye–hece–ilk ses), sözcük hazinesi, paylaşımlı/diyaloğa dayalı okuma ve yazmaya hazırlık (karalama–ad yazma denemeleri) ile beslenir. Amaç; okumayı öğretmek değil, okuma için hazırbulunuşluğu güçlendirmektir.

Öğrenme Hedefleri (Kısa)

• Kelimelerde kafiyeyi fark eder; basit kafiye üretir.
• Kelimeleri hecelere ayırır/çırpar; uzun–kısa sözcüğü kıyaslar.
• İlk sesi işitir; aynı sesle başlayan 2–3 kelime söyler.
• Paylaşımlı okumada kapak–yazar–soldan sağa gibi yazı farkındalığı ipuçlarını kullanır.
• Adının harfleri ve temel çizgi biçimleri (dikey–yatay–eğik–daire) ile yazmaya hazırlanır.

Ortam & Materyaller

• Kitap köşesi: Farklı türde resimli kitaplar, minder, kitap desteği.
• Çevresel yazı: Sınıf etiketleri (raf/merkez), resim + kelime kartları.
• Ses kutusu: Nesnelerle ilk ses oyunu (b, m, s vb.).
• Yazmaya hazırlık tepsisi: Kum/unu tepsisi, büyük kâğıt, kalın kalemler, hamur harfler.

6 Etkinlik (Hızlı)

1. Kafiye Treni: “kedi–…” ritmiyle benzer bitişli kelime bul; uydurma sözcük de kabul.
2. Hece Çırp: İsimleri/hedef kelimeleri el çırparak böl; uzun–kısa karşılaştır.
3. İlk Ses Avı: “/m/ ile başlayan” nesneleri sepete topla; 3 örnek söyle.
4. Diyaloğa Dayalı Okuma: Resme soruyla gir (“Sence sonra ne olur?”); çocuk cümlesini tekrar–genişlet.
5. Yazı Farkındalığı Turu: Kapak–başlık–yazar–soldan sağa–satır takibi işaretle.
6. Ad İstasyonu: Hamurla harf biçimleri + kum tepsisinde çizgi yolları.

Mikro Akış (12–15 Dakika)

1. Kıvılcım (2–3 dk): Günün sesi/kafiyesi (ör. /s/ – “sarı, sopa”).
2. Uygulama (7–8 dk): Diyaloğa dayalı okuma + hece çırp.
3. Paylaşım (3–4 dk): Her çocuk 1 yeni kelime + 1 ilk ses örneği söyler.

Öğretmen Dili – Hızlı Replikler

• Modelle: “balık–salık kafiyeli çünkü son sesleri benzer duyuluyor.”
• Genişlet: “m ile masa dedin; başka ‘m’ ile başlayan var mı?”
• Yazı farkındalığı: “Cümleyi soldan sağa izleyelim—parmağımı takip et.”

Mini Kontrol Listesi

• [ ] En az 2 kafiye çifti söyledi.
• [ ] 3 kelimeyi hecelere böldü.
• [ ] Bir ilk ses için 2–3 örnek verdi.
• [ ] Kitabın yönünü/başlık–yazar bilgisini gösterdi.

Aile Köprüsü

• Resimden Tahmin: Akşam kitabın bir sayfasında “sonra ne olur?” sorusu.
• Mutfak Kafiyesi: Dolaptan iki nesne seç—kafiye dene (oyun/hikâye).
• Ad Yolları: Tepsiye irmik/unu; adındaki ilk harfin çizgi yolunu parmakla takip.