Okul Öncesinde Dil ve Erken Okuryazarlık: Fonolojik Farkındalık, Sözlü Dil, Kitap Okuma ve Yazı Farkındalığı

Erken okuryazarlık, okul öncesinde ses (fonoloji), anlam (sözlü dil/kelime hazinesi), yazı kavramları (soldan sağa, satır–kelime ayrımı) ve yazmaya hazırlanma (karalama–isim yazma) bileşenlerinin oyun ve rutinlerle desteklenmesidir. Amaç; harf öğretmekten önce dinleme–konuşma–anlatıyı güçlendirmektir.

Erken Okuryazarlık Bileşenleri (Hızlı Bakış)

Yaşa Göre Odaklar (3–6 Yaş)

Okuma–Yazma Köşesi ve Materyaller

• Kitap Köşesi: Çeşitli türler (hikâye, bilgi, şiir), minder, kitap stantları, sınıf kitap kuralları.
• Ses Kutuları: Uyak–ilk ses resim kartları, hece şeritleri, ritim çubukları.
• Harf & İsim: Manyetik harfler, isim–dolap etiketleri, “kim geldi?” yoklama panosu.
• Yazı Merkezi: Kalın–ince kalem, büyük satırlı kâğıt, isim kartı, etiket şeritleri, posta kutusu.
• Çevresel Yazı: Sınıf içi etiketler (kapı, pencere, raf), görsel + kelime.

10 Dil & Okuryazarlık Etkinliği (Adım Adım)

1. İsim Hece Alkışı: Her çocuk adını heceler; alkışla sayar; grafiğe işaret koyar.
2. Uyak Avı: “Top–…?” kartlarını eşleştir; sınıfta uyaklı nesne/kelime bul.
3. İlk Ses Dedektifi: Bir ses seç (ör. /m/); o sesle başlayan resimleri topla.
4. Resimden Hikâye: 3 ardışık resim; “önce–sonra–sonuç” cümlelerini kur.
5. Paylaşımlı Okuma: Büyük kitapta işaret ederek okuyun; başlık–kapak–yazar konuşun.
6. Yeniden Anlatım Kuklaları: Masal kuklalarıyla olay sırasını çocuklar canlandırsın.
7. Çevresel Yazı Turu: Sınıftaki etiketleri bul–okuma denemesi yap–yerine yapıştır.
8. İsim Yazma İstasyonu: İsim kartını iz sür–noktalı–bağımsız üç aşamalı dene.
9. Sınıf Postanesi: Arkadaşına bir “teşekkür” kartı yaz–çiz; posta kutusuna at.
10. Ses–Hareket Oyunu: Öğretmen ses söyler (/s/); çocuklar “sürün–sessiz” gibi hareket–kelime üretir.

Günlük Mikro Akış (10–15 Dakika – Daire Zamanı)

Öğretmen Dili – İpuçları

Değerlendirme: Kısa Rubrik & Anekdot

Anekdot örneği: “16.09 – ‘masa’ kelimesini ma–sa diye iki hece alkışladı; ‘masa–kasa uyaklı’ dedi.”

Haftalık Mikro Plan (Örnek, 3–6 Yaş)

Aile Katılımı

• Ev Okuma Rutinleri: Her akşam 10 dk birlikte kitap—kapak–başlık–resim tahmini.
• Uyak Kutusu: Evde 3 uyaklı çift bulun; foto/notla gönderin.
• İsim Etiketi: Çocuğun ismi evde 3 yerde etiketlensin (kapı, çekmece, bardak).

Kapsayıcılık ve Uyarlamalar

• İki dillilik: Ana dilde anlatı–kelime köprüleri; görsel sözlük.
• Duyusal destek: Dokulu harfler, büyük satırlı kâğıt, parmakla iz sürme.
• Motor desteği: Kalın gövdeli kalem, eğik yazı tablası, el–bilek ısınma.

Sık Yapılan Hatalar ve Çözümler

• Sadece harf öğretimi: Önce ses oyunları ve sözlü dil zenginliği.
• Uzun pasif okuma: Paylaşımlı okuma—soru, tahmin, tekrar.
• Yanlış tutuşu zorlamak: Alternatif araçlar ve kısa süreli pratikler.

Daha fazla içerik ve şablon için www.okuloncesihersey.net’i ziyaret edebilirsiniz.