Okul Öncesi Herşey

Okul Öncesinde Dil ve Erken Okuryazarlık: Fonolojik Farkındalık, Sözcük Dağarcığı ve Anlatı

Erken okuryazarlık okul öncesinde; fonolojik farkındalık (kafiye, hece, başlangıç sesi), sözcük dağarcığı, anlatı–hikâye yapısı ve yazı farkındalığı gibi bileşenlerin oyunla desteklenmesiyle gelişir. Bu rehber; sınıf düzeni, 10 uygulanabilir etkinlik, okuma öncesi–sırası–sonrası mikro akış, değerlendirme ve aile katılımı önerileri sunar.

Erken Okuryazarlık Bileşenleri (3–6 Yaş)

Bileşen	Kısa Açıklama	Örnek İfade/Etkinlik
Fonolojik Farkındalık	Kafiye, hece bölme, ilk/son ses farkındalığı	“El–ma: el-ma kaç hece?”, “ ile başlayan sözcük bul.”
Sözcük Dağarcığı	Tematik ve işlevsel kelimeler	Resimli sözlük, nesne–resim eşleme
Anlatı (Hikâye Yapısı)	Başlangıç–gelişme–sonuç, karakter, mekân	Hikâye haritası, sıra kartları
Yazı Farkındalığı	Kitabın yönü, kapak–yazar, satır yönü	“Soldan sağa takip”, işaret çubuğu
Harf–Ses Bilgisi (ileri)	Harf–fonem eşleştirme (hazır olanlara)	Adının harfleriyle poster, ses avı

Sınıf Düzeni ve Merkezler

Kitap Köşesi: Düşük raf, çeşitli türler (resimli kitap, tekerleme, bilgi kitabı), yastık–lamba.
Yazı Merkezi: Kalem, keçeli, boş kart–etiket, isim kartları, posta kutusu (mektup oyunu).
Alfabe & Ses Panosu: Harf–resim eşlemesi; sınıf sözlüğü (tematik kelime listesi).
Dramatik Oyun Entegrasyonu: Menü, bilet, afiş gibi yazı materyalleri oyunda hazır.

10 Dil & Okuryazarlık Etkinliği (Adım Adım)

Kafiye Avı: “ev–dev–kev?” Kartlardan kafiyeli çifti bul; olmayanı ayır.
Heceli Adım: Adım sayarak hece bölme (e-lma → 2 adım); arkadaşının adını da dene.
Başlangıç Sesi Kutusu: “/s/ sesi”yle başlayan nesneyi kutuya at (saat, sabun, sandalye…).
Resim–Kelime Eşlemesi: Tematik kartlar (taşıtlar, hayvanlar) ile sözlü eşleme–tekrarlama.
Hikâye Haritası: Okunan kitabın karakter–mekân–problem–çözüm kartlarını yerleştir.
Sıra Kartları: 3–4 resimlik dizi; “önce–sonra–sonra–en son” diye anlat.
Sesli Okuma Durağı: Öğretmenin okuduğu cümlede tahmin durakları (“Sence şimdi ne olur?”).
Kelime Duvarı: Haftanın kelimeleri; cümle kurma oyunu (2–3 kelimeyle kısa cümle).
Mektup & Etiket: Oyun köşesine “menü, bilet, afiş” yaz–çiz; arkadaşına isim etiketi hazırla.
Harf–İsim Posteri (ileri): Her çocuk adının ilk harfiyle başlayan resimleri kolajlar.

Okuma Öncesi–Sırası–Sonrası Mikro Akış (15–20 Dakika)

Aşama	Süre	Öğretmen Dili
Öncesi: Tahmin & Aktivasyon	3–4 dk	“Kapakta kimi görüyorsun? Sence nerede geçer?”
Sırası: Etkileşimli Okuma	8–10 dk	“Bu kelime neye benziyor? Şimdi ne olabilir?”
Sonrası: Anlatı & Dil	3–4 dk	“Önce–sonra ne oldu? Problemi nasıl çözdüler?”

Öğretmen Dili – Hızlı İpuçları

Görüyorum… • Fark ettin mi… • Hangi sesle başlıyor? • Bir başka kelime söyle. • Önce–sonra anlat.

Değerlendirme: Kısa Rubrik & Anekdot

Gösterge	1 Başlangıç	2 Gelişiyor	3 Yeterli	4 İleri
Kafiye/Hece	Karıştırır	İpucuyla ayırt eder	Bağımsız ayırt eder	Yeni örnek üretir
Başlangıç Sesi	Tanımaz	Modelle söyler	Doğru söyler	Benzer sesleri karşılaştırır
Sözcük Dağarcığı	Tek kelime	Kısa cümle	Uygun bağlamda kullanır	Eş anlam–zıt anlam önerir
Anlatı	Parça parça	Sıra ipucuyla	Baş–gelişme–son	Problem–çözümle açıklar
Yazı Farkındalığı	Yönü karıştırır	İpucuyla takip	Soldan sağa takip eder	Sayfa/satır geçişini yönetir

Anekdot örneği: “16.09 – ‘kedi’ ile ‘sedi’yi kafiyeli sandı; modelden sonra ‘kedi–dedi’ eşini buldu.”

Haftalık Mikro Plan (Örnek, 3–6 Yaş)

Gün	Odak	Etkinlik	Dil Hedefi
Pazartesi	Kafiye	Kafiye avı kartları	aynı–farklı son ses
Salı	Hece	Heceli adım oyunu	hece sayma–bölme
Çarşamba	Sözcük	Resim–kelime eşleme	yeni kelime kullanımı
Perşembe	Anlatı	Sıra kartlarıyla hikâye	önce–sonra–sonuç
Cuma	Yazı	Kitap yönü–kapak oyunu	yazı farkındalığı

Aile Katılımı Önerileri

Haftanın Kelimesi: Evde 3 cümlede kullanıp sınıfa getirin.
Resimli Günlük: Bir resim + 1–2 cümle anlatı; cuma günü paylaşım.
Kitap Paylaşımı: Aileden favori kitap–kısa okuma saati.

Kapsayıcılık ve İki Dillilik

İkon + kelime etiketleri; çift dilli görseller.
Gerçek nesne ve jest–mimikle dil bariyerini azaltın.
Ailenin dilinde kısa kayıt/okuma kabul edin; sınıfta ana fikri paylaşın.

Sık Yapılan Hatalar ve Çözümler

Sadece harf öğretimine odaklanma: Önce ses–kafiye–heceyle temeli güçlendirin.
Pasif okuma: Tahmin durakları ve hedef dil soruları ekleyin.
Aynı materyali tekrarlama: Resim–nesne–hareket–şarkı gibi farklı modalitelerle sunun.

Daha fazla içerik ve şablon için www.okuloncesihersey.net’i ziyaret edebilirsiniz.

Anahtar Kelimeler: okul öncesinde dil gelişimi, erken okuryazarlık, fonolojik farkındalık, kafiye hece, başlangıç sesi, sözcük dağarcığı, anlatı hikâye yapısı, yazı farkındalığı, etkileşimli okuma, kelime duvarı, hikâye haritası, iki dillilik, değerlendirme rubriği, haftalık plan