Okul Öncesi Herşey

Okul Öncesinde Fen ve Keşif: Gözlem, Sınıflama, Deney ve Araştırma Döngüsü

Fen ve keşif, okul öncesinde merak–soru–deneme döngüsünün oyunla yaşatılmasıdır. Hedef; bilimsel süreç becerilerini (gözlem, sınıflama, tahmin, deneme, ölçme–kayıt, sonuç–paylaşım) günlük yaşama taşımaktır. Bu rehber; merkez düzeni, 10 güvenli deney, mikro akış, öğretmen dili, değerlendirme ve aile katılımını içerir.

Araştırma Döngüsü (Poster – Kopyala/Yapıştır)

1) Merak & Soru • 2) Tahmin • 3) Deneme • 4) Gözlem & Kayıt • 5) Sonuç • 6) Paylaş • 7) Yeni Soru

Bilimsel Süreç Becerileri – Hızlı Tablo

Beceri	Kısa Tanım	Örnek Çocuk İfadesi
Gözlem	Duyu organlarıyla fark etme	“Suyu dökünce hızlandı.”
Sınıflama	Benzer–farklı özelliklere göre gruplama	“Mıknatıs çekilen–çekilmeyen.”
Tahmin	Denemeden önce olası sonucu söyleme	“Taş batar, sünger yüzer.”
Deneme	Fikrini test etmek için uygulama	“Eğim artırınca daha hızlı oldu.”
Ölçme–Kayıt	Süre, miktar, sayı ile izleme	“3 damla ekleyince mor oldu.”
Sonuç–Paylaşım	Ne olduğu ve nedenini anlatma	“Işık uzaktan gelince gölge büyüdü.”

Fen Merkezi Düzeni ve Materyaller

Alan: Yıkanabilir masa, zemin örtüsü, lavaboya yakın; “deney alanı” tabelası.
Temel araçlar: Büyüteç, aynalar, el feneri, mıknatıs çubuk, damlalık, ölçü kapları, kum saati, terazi.
Keşif kutuları: Su masası, kum tablası, doğa nesneleri (yaprak–taş–kozalak), metal–ahşap–plastik örnekleri.
Güvenlik: Gözlük (çocuk tipi), kağıt havlu, eldiven (gerekirse), alerjen kontrol listesi.
Dokümantasyon: Çetele çizelgeleri, “Önce–Sonra” foto alanı, çocuk açıklama etiketleri.

10 Güvenli Fen Etkinliği (Adım Adım)

Yüzer mi Batar mı? Kap–su–çeşitli nesneler; önce tahmin kartı, sonra dene, sonuç grafiği.
Mıknatıs Avı: Çekilen–çekilmeyen tabloları; neden olabileceğini konuştur.
Eğimli Rampa Yarışı: Farklı eğim–farklı yüzey; “hangisi daha hızlı?” süre tut.
Işık & Gölge Tiyatrosu: El feneri + asetat figürler; gölge büyüklüğünü karşılaştır.
Renk Karışımı Damlalıkla: Kırmızı–sarı–mavi; 3 damla kuralı ve renk tablosu.
Çözünür mü? Şeker–tuz–un–pirinç; karıştır–bekle; “kayboldu mu, dibe mi çöktü?”.
Ses Şişeleri: Pirinç–makarna–boncuk ile kalın–ince ses kıyası.
Tohum Gözlem Penceresi: Şeffaf bardakta pamuk + fasulye; günlük çizim.
Hava Gücü: Pipetle pamuk topu yarışı; “üfleme gücü” ve mesafe ölçümü.
Köpük ve Yüzey Gerilimi: Sabunlu su + pipet; baloncuk boyu–süresi kıyası (dikkatli denetim).

Mikro Akış (15–20 Dakika)

Aşama	Süre	Öğretmen Dili
Merak & Tahmin	3–4 dk	“Sence ne olacak? Neden böyle düşünüyorsun?”
Deneme & Gözlem	8–10 dk	“Ne fark ettin? Başka nasıl deneriz?”
Kayıt & Paylaşım	3–5 dk	“Sonucun ne? Bir cümle yazalım/çizelim.”

Öğretmen Dili – Soru Bankası

Neyi aynı tuttuk? • Ne değişti? • Başka nasıl ölçebiliriz? • Delilin ne? • Yeni sorumuz ne?

Basit Veri Araçları

Çetele: Yüzen nesneler için ✓ işaretleri.
Grafik: Sütun çizerek “çeken–çekmeyen” mıknatıs sonuçları.
Zaman: Kum saati/telefon (öğretmende) ile rampa süreleri.

Değerlendirme: Kısa Rubrik & Anekdot

Gösterge	1 Başlangıç	2 Gelişiyor	3 Yeterli	4 İleri
Gözlem Dili	Tek kelime	2 özellik söyler	Ayrıntılı betimler	Neden–sonuç kurar
Sınıflama	Karıştırır	İpucuyla ayırır	Bağımsız ayırır	Kriter önerir/değiştirir
Tahmin	Rastgele	Modelle tahmin	Gerekçeli tahmin	Önceki veriye dayalı
Kayıt	Eksik	İşaretler	Çetele/grafik tamamlar	Karşılaştırma yazar/çizer

Anekdot örneği: “16.09 – Mıknatısla kapak çekilmedi; ‘plastikmiş’ dedi ve metal kaşığı denerken ‘bu çekildi’ diye açıkladı.”

Haftalık Mikro Plan (Örnek, 3–6 Yaş)

Gün	Odak	Etkinlik	Fen Dili
Pazartesi	Gözlem	Doğa nesne istasyonu	benzer–farklı, doku
Salı	Sınıflama	Mıknatıs avı	çekilen–çekilmeyen
Çarşamba	Tahmin	Yüzer–batar oyunu	batar–yüzer–neden
Perşembe	Deneme	Rampa hız deneyi	hızlı–yavaş, eğim
Cuma	Kayıt–Paylaşım	Poster/grafik hazırlama	sonuç, kanıt

Güvenlik ve Kapsayıcılık

Yutulabilir küçük parçaları 3 yaş altına kullanmayın; deney öncesi alerjen kontrolü.
Göz–cilt güvenliği: sabun/şampuanlı karışımlarda göze yaklaştırmayın; etkinlik sonrası el yıkama.
Duyu hassasiyeti için alternatifler: eldiven, pipetsiz renk karışımı, sessiz zaman.
Dil desteği: piktogram yönerge; “önce–sonra” görseli; tek aşamalı talimat.

Aile Katılımı

Ev Deneyi Kartları: Yüzer–batar, gölge avı, tohum gözlemi (kısa güvenlik notlarıyla).
Haftanın Sorusu: “Evde hangi nesneler mıknatısa tepki verdi?” foto+not getirme.
Fen Günlüğü: 1 foto + 1 çocuk cümlesiyle haftalık paylaşım.

Sık Yapılan Hatalar ve Çözümler

Sonucu söylemek: Çocuk tahminini dinle, farklı yolu denet.
Tek seferlik deneme: “Aynı koşullarda tekrar” vurgusunu ekle.
Dokümantasyonu atlamak: Çetele–foto–çocuk cümlesi üçlüsünü standartlaştır.

Daha fazla içerik ve şablon için www.okuloncesihersey.net’i ziyaret edebilirsiniz.

Anahtar Kelimeler: okul öncesinde fen ve keşif, bilimsel süreç becerileri, gözlem sınıflama tahmin, deney etkinlikleri, mıknatıs, yüzer batar, ışık ve gölge, rampa deneyi, veri kaydı, çetele grafik, mikro akış, değerlendirme rubriği, güvenlik, aile katılımı