Okul Öncesinde Sınıf Yönetimi ve Rutinler: Kurallar, Geçişler ve Pozitif Disiplin

Sınıf yönetimi okul öncesinde; önleyici çevre düzeni, açık beklentiler, görsel rutinler, etkili geçişler ve pozitif disiplin (öğretme–model olma–pekiştirme) bütünüdür. Amaç, davranışı “durdurmak” değil; beceri öğretmek, akışı korumak ve ilişkiyi güçlendirmektir.

Fiziksel Düzen ve Akış

• Alanlar: Giriş (karşılama–askılık), serbest zaman merkezleri, halı alanı (toplanma), sakin köşe, malzeme istasyonu.
• Trafik akışı: Oklarla tek yön; dar alanlara 3–4 çocuk kapasite etiketi.
• Görsel etiket: Raflarda resim + kelime; toplama için “gölge” çizimler.
• Günlük akış panosu: Sabah buluşması → Merkezler → Temizlik → Atıştırma → Açık hava → Hikâye → Veda.

Kurallar ve Beklentiler (3–5 Kural Yeter)

• Kuralları pozitif cümleyle yazın (Yapma değil, ne yapacağını söyleyin).
• Çocuklarla sınıf sözleşmesi hazırlayın; foto/imza ekleyin.
• Kurallar öğretilir: model–prova–yaşantı; sadece “hatırlatma” yetmez.

Geçişler ve Sinyaller

• Görsel zamanlayıcı: Kum saati, görsel sayaç, şarkı süresi (90 sn temizlik şarkısı).
• Dikkat sinyali: Öğrt: “Bir–iki–üç…” — Çocuk: “Beni dinle şimdi!” (çağrı–yanıt).
• Önceden uyarı: “3 dakika sonra merkez değişimi var.”
• Mikro geçişler: “Kapıdan halıya yavaş robot yürüyüşü” gibi oyunlaştırma.
• İlk–Sonra kartı (First–Then): “Önce topla, sonra kitap köşesi.”

Pozitif Disiplin ve Davranış Desteği

• Önleme: Net yönerge (tek adım), seçim sunma (iki iyi seçenek), kapasite kartları.
• Öğretme: Sosyal beceri mini dersleri (sıra bekleme, ben-mesajı, yardım isteme).
• Pekiştirme: Özel övgü (“Blokları yerine koyduğun için akış hızlandı.”).
• Yeniden yönlendirme: “Bunu şöyle deneyelim” (alternatif davranış).
• Doğal–mantıklı sonuç: Dökülen suyu birlikte silmek; onarıcı dil.

Problem Davranışta 5 Adım

1. Tanımla: Gözlenebilir betimleme (“Temizlikte köşeden çıkmadı”).
2. Tetikleyici: Zor geçiş? Kalabalık merkez? Yüksek gürültü?
3. Önleme planı: Ön uyarı, görsel kart, rol denemesi.
4. Öğretim: Yerine geçecek beceri (yardım isteme, sıra kartı).
5. Pekiştirme: Anında–spesifik geri bildirim; küçük hedef–kutucuğu.

10 Uygulanabilir Uygulama (Adım Adım)

1. Kapıda Karşılama: Göz teması–isim–mini seçim (“Önlük mü etiket mi?”).
2. Seçim Panosu: İki iyi seçenek görseli; sırada anlaşmazlığı azaltır.
3. Temizlik Şarkısı 90”: Şarkı bitince toplanmış olma hedefi.
4. Mystery Walker: Sessiz–nazik yürüyeni gün sonunda kutlayın (döner ödül).
5. Görsel Zil: Trafik ışığı kartı (yeşil–sarı–kırmızı) ile tempo yönetimi.
6. İş–Görev Tablosu: “Malzeme şefi, ışık sorumlusu, kütüphane bekçisi”.
7. Sakinleşme Köşesi: Nefes kartı, stres topu, kum saati; ceza değil beceri alanı.
8. İlk–Sonra Köprüsü: Zor görev → tercih edilen etkinlik.
9. Geçiş Kutusu: Sırada küçük parmak oyunu–tekerleme kartları.
10. Onarıcı Çember: Kısa tur: “Ne oldu? Kime ne lazım? Nasıl onarırız?”

Günlük Mikro Akış (Geliş–Toplanma 10–12 Dakika)

Öğretmen Dili – Hızlı İpuçları

Değerlendirme: Kısa Rubrik & Anekdot

Anekdot örneği: “16.09 – Temizlik şarkısı başladığında blokları kutuya koydu; ‘Şarkı bitmeden yetiştim!’ dedi.”

Haftalık Mikro Plan (Rutin Becerileri)

Aile İşbirliği ve Ev Rutini

• Ev rutin kartları: Giyinme–kahvaltı–diş–okula çıkış (resimli).
• Ortak dil: Sınıfın “dikkat sinyali”ni aileyle paylaşın.
• Kısa geri bildirim: Haftalık 1 güçlü yan + 1 rutin hedefi.

Kapsayıcılık ve Uyarlamalar

• Duyusal hassasiyet için kulaklık, sakin köşe, görsel zamanlayıcı seçenekleri.
• İletişim desteği: piktogram kartlar, ilk–sonra panosu, tek aşamalı yönerge.
• Hareket ihtiyacı için “mini görev”: not taşıma, pano sorumluluğu.

Sık Yapılan Hatalar ve Çözümler

• Çok kural: 3–5 kural yeter; sık değişmeyen, net ifadeler.
• Sadece uyarı: Model–prova–pekiştirme üçlüsünü atlamayın.
• Ceza gibi “sakin köşe”: Etiketlemeyin; beceri öğretim alanı yapın.
• Belirsiz övgü: “Aferin” yerine spesifik davranışı söyleyin.

Daha fazla içerik ve şablon için www.okuloncesihersey.net’i ziyaret edebilirsiniz.