Okul Öncesi Herşey

Okul Öncesinde Matematik Dili: Sayma, Sıralama, Karşılaştırma ve Günlük Rutinler

Matematik dili, okul öncesinde günlük yaşamın içine yerleştirildiğinde kendiliğinden gelişir. Hedef; sayma ilkelerini (bire bir eşleme, son sayı = toplam, sabit sıra), sıralama–karşılaştırmayı (daha çok/az/eşit), örüntüyü ve ölçmeyi oyunla desteklemektir. Bu rehber; sınıf düzeni, merkez fikirleri, matematik konuşmaları, günlük rutinler, değerlendirme ve haftalık plan içerir.

Yaşa Göre Matematik Davranışları (3–6 Yaş)

Yaş	Sayma	Karşılaştırma & Sıralama	Örüntü & Ölçme
3–4	1–5 arası ritmik sayar; bire bir eşlemeye başlar	“Daha çok/az”ı görsel olarak ayırt eder	AB örüntüsünü kopyalar; uzun–kısa karşılaştırır
4–5	1–10 nesneyi sayar; son sayıyı “toplam” olarak ifade eder	Eşitlik fikrine yaklaşır; küçükten büyüğe dizer	AB–AAB örüntüsü kurar; birimle (kapak/çubuk) ölçer
5–6	10+ nesneyi gruplar (5’lik/10’luk); basit ekleme–çıkarma hikâyesi kurar	Üçlü karşılaştırma yapar; sıra sayılarını kullanır (1’inci, 2’nci)	ABC örüntüsü üretir; standart olmayan ölçülerle karşılaştırır

Sayma İlkeleri (Poster – Kopyala/Yapıştır)

1. Bire bir eşleme • 2. Sabit sayı sırası • 3. Son sayı = toplam (kardinalite) • 4. Sıra önemsizliği • 5. Soyutlama (nesne türü fark etmez)

Matematik Dili – Sık Kullanılan Kelimeler

Karşılaştırma: daha çok, daha az, eşit, en çok, en az
Sıra: birinci, ikinci, üçüncü…; önce–sonra–arasında
Ölçme: uzun–kısa, ağır–hafif, geniş–dar, hızlı–yavaş
Örüntü: AB, AAB, ABC; tekrar eden parça, kural
Miktar: hepsi, bazıları, hiçbiri; gruplama, çift–tek (ileri seviye)

Sınıf Düzeni ve Matematik Merkezleri

Somut materyaller: Şişe kapağı, mandal, fasulye, zarıf kartlar, sayı taşları, ölçme çubukları (dondurma çubuğu).
Etiketleme: Raflarda resim + sayı + kelime (ör. “4 kapak”).
Görsel sayaçlar: 5’lik/10’luk çerçeve, nokta kartları, sayı çizgisi (0–10).
Rutin panosu: Yoklama sayacı, su içme çetelesi, görev listesi (sıra dili).

10 Günlük “Matematikle Dolu” Rutin

Yoklama Sayımı: “Kaç kişiyiz? Kim gelince 1 daha oluruz?”
Sıra Oyunu: Kapıdan çıkışta “birinci–ikinci” dilini kullan.
Atıştırma Sayacı: Krakerleri 5’lik çerçeveye yerleştir.
Su Tablosu: Gün içinde 3 tik → “eşit mi, daha çok mu?”
Görev Puanı: Toplanan oyuncak sepetlerini say–karşılaştır.
Hat Rota: Dışarıda “uzun–kısa” iplerle koş.
Renkli Örüntü Bileklik: AB–AAB boncuk diz.
Mini Pazar: “2 elma verdim, 1’i gitti; kaç kaldı?” (oyun parası).
Ölç–Karşılaştır: Masayı çubuklarla ölç; diğer masayla kıyasla.
Gün Sonu Grafiği: “Bugün en çok hangi köşe?” yapışkanla sütun grafiği.

Merkez (İstasyon) Fikirleri – Kopyala/Yapıştır Tablosu

Merkez	Etkinlik	Hedef	İpucu
Sayı Çerçevesi	5’lik/10’luk çerçevede kapak yerleştir	Bire bir eşleme, altılı–onlu gruplama	Boşlukları hissettir: “Kaç tane eksik?”
Örüntü Yolu	AB–AAB boncuk/lego diz	Örüntü kuralını okuma–kurma	“Kural neydi? Sıradaki ne?”
Karşılaştırma Terazisi	Fasulye torbası ile ağır–hafif	Ölçme dili, tahmin	“Hangisi daha ağır? Neden?”
Sıralama Şeridi	Kalemleri kısadan uzuna diz	Sıralama ilişkileri	İlk–son–orta kavramlarını söyle
Grafik Köşesi	“En sevdiğin meyve?” çıkartma grafiği	Veri toplama–okuma	“Hangi sütun daha çok?”

Matematik Konuşmaları (Math Talk) – Öğretmen Dili

Görüyorum: … • Tahminim: … • Nasıl anladın? … • Başka yolu var mı? … • Son sayı nedir? …

“Hikâye Problemi” Kartları (3–6 Yaş)

Seviye 1: “Sepette 3 elma var. 1 elma yedik. Kaç kaldı?” (Somut nesneyle)
Seviye 2: “Masada 4 bardak var, 1 tane daha geldi.” → “1 daha kaç eder?”
Seviye 3: “Kule 5 blok, 2 blok düştü.” → Modelle ve anlat: “Önce–sonra.”

Ölçme ve Uzamsal Dil

Standart olmayan ölçü: “Masayı kapakla ölç, sonra çubukla.”
Yön–konum: üstünde/altında, yakın/uzak, arasında, sağ/sol (hareket oyunlarıyla).
Zaman dili (gün içi): önce–şimdi–sonra; süre için kum saati kullan.

İki Dillilik ve Dahil Etme

İkon + kelime: “daha çok/az/eşit” piktogramları.
Gerçek nesne: Abaküs yerine kapak–mandal; dil bariyerini azaltır.
Motor desteği: Sayarken nesneyi dokun–taşı; ritmik sayma şarkıları.

Haftalık Mikro Plan (Örnek, 3–6 Yaş)

Gün	Odak	Etkinlik	Matematik Dili
Pazartesi	Sayma ilkeleri	5’lik çerçevede kapak yerleştirme	“Son sayı = toplam”, “kaç eksik?”
Salı	Karşılaştırma	Grafik: “En çok hangi köşe?”	daha çok/az/eşit
Çarşamba	Örüntü	AB–AAB bileklik	kural, tekrar, sıradaki
Perşembe	Ölçme	Çubuklarla masayı ölç	uzun–kısa, daha uzun
Cuma	Hikâye problemi	“1 daha/1 eksildi” masal kutusu	önce–sonra, kaldı, toplam

Değerlendirme: Kısa Rubrik & Anekdot

Gösterge	1 Başlangıç	2 Gelişiyor	3 Yeterli	4 İleri
Bire bir eşleme	Karıştırır	İpucuyla	Bağımsız	Gruplar (5’lik/10’luk)
Son sayı (kardinalite)	Söylemez	İpucuyla söyler	Doğru söyler	Son sayıyı açıklayarak kullanır
Karşılaştırma	Terimleri karıştırır	daha çok/az	eşitliği ayırt eder	Grafikte yorum yapar
Örüntü	Kopyalar	Kurallı diziyi sürdürür	Yeni örüntü kurar	Örüntüyü açıklar/değiştirir
Ölçme	Tek nesne	İpucuyla ölçer	Karşılaştırır	Tahmin eder ve doğrular

Anekdot örneği: “16.09 – 10’luk çerçevede 7 kapak yerleştirdi, ‘3 eksik kaldı’ dedi; ‘bir tane daha’ ekleyince 8 oldu.”

Poster – “Matematikte Nazik İpuçları”

Birlikte deneyelim • Fikrini anlat • Neden böyle düşündün? • Modeli göster • Hata = öğrenme

Sık Yapılan Hatalar ve Çözümler

Ezbere sayma: Nesneye dokun–kaydır kuralını netleştir.
Tek doğru yöntem: Aynı problemi farklı modellerle (çerçeve, çizim, hikâye) çöz.
Sayma yerine eşleştirme atlamak: Önce bire bir eşleme; sonra sayı sembolü.
Çok hızlı seviye artışı: “Kolay → zor” merdiveni ve görsel ipuçları.

Daha fazla çocuk gelişimi, matematik konuşma soruları ve merkez şablonları için www.okuloncesihersey.net’i ziyaret edebilirsiniz.

Anahtar Kelimeler: okul öncesinde matematik dili, sayma ilkeleri, bire bir eşleme, son sayı kardinalite, sıralama ve karşılaştırma, örüntü etkinlikleri, ölçme oyunları, 5’lik 10’luk çerçeve, matematik konuşmaları, okul öncesi matematik planı