Okul Öncesi Herşey

Okul Öncesinde Sağlık ve Hijyen: El Yıkama, Tuvalet Rutini ve Güvenlik

Sağlık ve hijyen; okul öncesinde günün ritmini, çocukların öz bakım bağımsızlığını ve güvenli öğrenme ortamını belirler. Bu rehber; el yıkama ve tuvalet rutininden, sınıf temizlik planına ve acil durum hazırlığına kadar uygulanabilir adımlar sunar.

Ne Zaman El Yıkamalıyız?

Her zaman: Tuvalet öncesi-sonrası, yemek öncesi-sonrası, dışarıdan sınıfa dönerken.
Gerektiğinde: Öksürme–hapşırma sonrası, duyusal/kimyasal materyal kullanımı sonrası, hayvan–bitki temasından sonra.
Öğretmen için ek: Pansuman–burun silme–alt değiştirme öncesi/sonrası, temizlik eldivenini çıkarınca.

El Yıkama – 6 Adım Poster (Kopyala/Yapıştır)

1. Ellerini ıslat • 2. Sabunu uygula • 3. Avuç–el sırtı–parmak arası–tırnak içi–baş parmak–bilekleri 20 sn ovarak temizle • 4. Durula • 5. Kağıt havluyla kurula • 6. Musluğu havluyla kapat

İpucu: 20 saniye için “mutlu yıllar” benzeri kısa bir şarkı iki kez söyletin; lavaboda görsel ikonlar kullanın.

El Yıkama İstasyonu Kurulumu

Çocuk boyunda lavabo ya da yükseltici, kokusuz sabun, kağıt havlu, çöp kovası kapaklı.
Her lavaboda 6 adım görseli; 20 sn kum saati veya görsel sayaç.
“Benim sıram” işareti ve damla önleyici paspas.

Tuvalet Rutini – 4 Adım Poster

1. Kapı–kilit • 2. Tuvalet–temizlik (önden arkaya) • 3. Klozet kapağını kapat–çek • 4. El yıkama 6 adım

Bağımsızlık: Kolay çıkar–giydir kıyafet, ıslak mendil ve yedek kıyafet poşeti.
Gizlilik–saygı: Görsel hatırlatmalar, yetişkinin dış kapıda rehberliği.
Kaza yönetimi: Sakin dil; ceza/ayıplama yok. Yedek çamaşır dolabı ve kapalı atık torbası.

Günlük Hijyen ve Temizlik Planı

Alan	Sıklık	İşlem	Sorumlu
Masa–tezgâh	Günde 3 kez (öğün öncesi/sonrası, gün sonu)	Temizle + uygun yüzey dezenfeksiyonu	Öğretmen/Yardımcı
Lavabo–musluk	Gün sonu	Detaylı temizlik, tek kullanımlık bez	Görevli
Oyuncaklar	Haftada 2 (bez/sünger oyuncaklar haftalık yıkama)	Topla–yıka/kurut–döngüyle değiştir	Öğretmen/Yardımcı
Tuvalet	Günde en az 2 + kaza sonrası	Temizlik + sarf malzeme kontrolü	Görevli
Kapı kolları/anahtarlar	Günde 2	Hızlı yüzey temizliği	Öğretmen/Yardımcı
Havalandırma	Gün içinde 3×10 dk	Pencereler çapraz açıklı	Öğretmen

Not: Temizlik ürünlerini çocuklardan uzak, orijinal kaplarında ve etiketli tutun.

Hastalık Belirtileri ve Okula Devam Rehberi

Evde dinlenme gerektirebilecek örnekler: Ateş, kusma/ishal, yoğun öksürük–kulak ağrısı, bulaşıcı döküntüler.
Okula dönüş: Çocuğun genel durumu iyi, belirti kontrol altında ve kurum politikasına uygun olduğunda.
Bildirim: Sınıfta birden çok çocukta benzer belirti görülürse kurum yönetimine haber verin.

Güvenlik ve Acil Durum Hazırlığı

İlk yardım çantası: Eldiven, gazlı bez, bandaj, yara bandı, antiseptik mendil, termometre, buz torbası, makas–cımbız (güvenli), acil numara kartı.
Alerji/özel durumlar: Aileden yazılı eylem planı isteyin; ilaçlar kilitli, yetkili personel tarafından kurum protokolüne göre uygulanır.
Tahliye–toplanma: Çıkış planı, toplanma noktası krokisi ve ayda 1 kısa tatbikat.
Deprem/yangın: “Çök–kapan–tutun” ve duman alçak kuralı için piktogramlı poster.
Acil arama: Türkiye tek acil numara 112. Kısa, net bilgiler: yer–durum–sayı.

Sınıf Düzeninde “Sağlık Köşesi”

El yıkama posteri, nefes–öksürme etiketi (dirseğe), tek kullanımlık mendil–çöp.
“Nazik hatırlatmalar” kartları: Sıranı bekle • Mendili çöp kutusuna at • Ellerini yıka.
Duyusal–temiz: Pamuk–pamuklu çubuk yok; yanlış kullanım riskli. Görsel destekli kurallar.

Öz Bakım Bağımsızlığı: Küçük Adımlar

Beceri	Etkinlik	İpucu
El yıkama	Zamanlayıcı oyunu (kum saati bitince “tamam” işareti)	Her adımı sticker ile işaretle
Tuvalet	Rol oyunu: “Tuvalet kahramanı” kuklası	Önden arkaya temizliği resimle göster
Giyinme	Ayakkabı eşleştirme–fermuar istasyonu	Geniş tutacaklı fermuar–cırt cırt
Burun hijyeni	“Al–sil–at–yıka” dört adım kartı	Mendil–çöp kutusu mesafesini kısalt

Haftalık Mikro Plan (Örnek, 3–6 Yaş)

Gün	Odak	Etkinlik	Pekiştirme
Pazartesi	El yıkama	6 adım posteri + şarkı	“Temizlik yıldızı” etiketi
Salı	Tuvalet rutini	Rol oyunu + görsel rota	Rutini tamamladım kartı
Çarşamba	Sınıf temizliği	Oyuncak yıkama–kurutma istasyonu	Takım rozeti
Perşembe	Güvenlik	Tahliye rotası–toplanma noktası turu	Güvenlik dedektifi kartı
Cuma	Sağlık köşesi	Burun hijyeni 4 adım + hatırlatmalar	Alkış çevrimi

Değerlendirme: Kısa Rubrik & Anekdot

Gösterge	1 Başlangıç	2 Gelişiyor	3 Yeterli	4 İleri
El yıkama	Adımları karıştırır	İpucuyla 20 sn	Bağımsız 20 sn	Arkadaşına model olur
Tuvalet rutini	Yardımla	Görselle uygular	Bağımsız uygular	Kazayı uygun yönetir
Güvenlik farkındalığı	Rotayı unutur	İpucuyla takip	Rotayı bilir	Akranına rehberlik eder
Hijyen kültürü	Hatırlatma ister	Kuralları söyler	Kuralları uygular	Kuralları hatırlatır

Anekdot örneği: “16.09 – Yemek öncesi 6 adımı bağımsız tamamladı; kum saati bitince musluğu havluyla kapattı.”

Aile–Okul İş Birliği

Ev notu: “Bu hafta el yıkama 6 adımını çalıştık; evde 20 sn şarkısıyla deneyin.”
Yedek çanta: İç çamaşırı–çorap–pantolon–ıslak mendil–poşet–yazlık/kışlık etiket.
Politika şeffaflığı: Hastalık, ilaç ve tahliye politikalarını ailelerle paylaşın.

Sık Yapılan Hatalar ve Çözümler

Sabun–durulama süresini kısaltmak: Şarkı/zamanlayıcıyla 20 sn standardını koruyun.
Köşeyi ceza alanı yapmak: “Sağlık köşesi” öğretici–davetkâr olmalı.
Gizlilik ihlali: Tuvalet kazalarında sakince ve saygılı destek.

Sağlık, hijyen ve güvenlik kültürü; günlük küçük ama tutarlı adımlarla yerleşir. Şeffaf kurallar, görsel destekler ve aile iş birliğiyle sınıfınızda güvenli ve bakımlı bir iklim kurabilirsiniz.

Daha fazla çocuk gelişimi, poster ve plan şablonları için www.okuloncesihersey.net’i ziyaret edebilirsiniz.

Anahtar Kelimeler: okul öncesinde sağlık ve hijyen, el yıkama 6 adım, tuvalet rutini, sınıf temizlik planı, hastalık belirtileri, acil durum hazırlığı, ilk yardım çantası, güvenlik posteri, hijyen istasyonu, aile okul iş birliği