Okul Öncesinde Sınıf Yönetimi: Rutinler, Kurallar ve Geçişler

Sınıf yönetimi, okul öncesi öğrenmenin görünmez iskeletidir. İyi tasarlanmış rutinler, net ve pozitif ifadeli kurallar ve yumuşak geçişler, hem çocukların güven ve aidiyet duygusunu güçlendirir hem de öğretmenin zamanını “yönetmek” yerine öğretmeye ayırmasını sağlar.

Neden Rutin–Kural–Geçiş Üçlüsü?

• Öngörülebilirlik: Çocuklar neyin ne zaman olacağını bilir; kaygı azalır.
• Özerklik: Görsel ipuçlarıyla çocuklar bağımsız hareket eder.
• Öğrenme Süresi: Geçişler kısalır, etkinliklere ayrılan süre artar.
• Olumlu İklim: Ceza yerine öğretim ve pekiştirme ön plandadır.

Günlük Görsel Program (Örnek)

Rutinler: Öğret, Modelle, Pratik Ettir

• Giriş Rutini: Çanta–dolap–etiket → eller yıka → seçim kartını panoya as.
• El Yıkama: 5 adım görseli (Islat–Sabunla–Ov–Durula–Kurula), şarkı ile 20 sn.
• Köşe Değişimi: Zil/ritim sinyali → 3 maddelik kontrol listesi: “Topladım–Yerleştirdim–Ellerimi yıkadım.”
• Toplanma: “Önce ben, sonra sen” lider–takipçi tekniği; yer işaretleri.
• Hat Süreci: Kapıdan kapıya dur–bak–dinle görseli; eller önde/arkada.

Kurallar: Az, Net, Pozitif

Okul öncesinde 3–5 arası kısa ve olumlu ifade yeterlidir. Kurallar “Yapma” değil “Ne yapalım?” dilinde yazılmalıdır.

Örnek Sınıf Kuralları (Poster Metni – Kopyala/Yapıştır)

Olumlu Davranış Stratejileri

• Ön-düzeltme: Geçişten önce kısa hatırlatma: “Şimdi zil çalınca 3 adımda toplanıyoruz.”
• Spesifik övgü: “Blokları renklerine göre ayırman harika bir fikirdi.”
• Görsel pekiştirme: Sınıf hedef panosu (5 yıldız = birlikte oy seçimi).
• Seçenek sunma: “Önce masayı mı sileceksin, materyali mi toplayacaksın?”
• Düzenli ritüeller: Nefes–gerinme, 1 dakikalık beyin molası.

Geçişler: “Hızlı–Sessiz–Neşeli”

• İşaret sistemi: Davul vuruşu, zil, ışık karartma, çağrı–cevap (—“Hazır mıyız?” —“Hazırız!”).
• Zamanlayıcı: Kum saati/ görsel zamanlayıcı; “Toplamaya 2 dakika kaldı.”
• Geçiş şarkıları: 30–45 sn’lik sabit melodi; sözler rutine uygun.
• Geçiş görevleri: Günün görevlisi, kapı sorumlusu, materyal lideri.

Sınıf Düzeni ve İşaretlemeler

• Alan işaretleri: Zemin noktaları, oklar; kalabalığı dağıtmak için küçük gruplar.
• Raf–gölge çizimleri: Hangi materyal nereye? Foto etiket + yazı.
• Gürültü ölçer: Renkli afiş: Yeşil (alışma), Sarı (sohbet), Kırmızı (toplanma).

Zorlayıcı Davranışta Destek Döngüsü (Kısa Rehber)

1. Gözlemle: Davranıştan hemen önce/sonra ne oluyor? (tetikleyici–sonuç)
2. Önle: Ortamı basitleştir, seçim ver, görsel ipucu ekle.
3. Öğret: Yerine geçecek beceriyi modelle (yardım isteme, sıra bekleme).
4. Pekiştir: İsteneni yakala ve spesifik övgü ver.

ABC Kayıt Tablosu (Şablon)

Dahil Etme ve Duyusal Düzenleme

• Görsel program: İlk–Sonra (First–Then) kartları, bireysel mini çizelge.
• Duyusal köşe: Kulaklık, stres topu, nefes kartları; “izin al–2 dk mola–geri dön”.
• Dil desteği: Basit cümle + jest, anahtar kelimeleri tekrar.

Aile İletişimi

• Haftalık bülten: Rutin–kural hatırlatmaları, ev bağlantı önerileri.
• Günlük not: “Bugün neyi çok iyi yaptık?” panosu fotoğrafı.
• Ortak dil: Ev–okul aynı geçiş şarkısını kullanabilir.

Değerlendirme ve İzlem

• Anekdot notları: Tarih + rutin adı + gözlem (kısa, objektif).
• Kontrol listesi: “El yıkama 5 adım – %80 bağımsız.” gibi haftalık hedef.
• Yansıtma: Her cuma 10 dk öğretmen notu: “Ne işe yaradı/Ne revize edilmeli?”

Acil Durum ve Güvenlik Mini Planı

• Kapı–çıkış haritası görünür; tatbikat tarihleri çizelgede.
• Acil durum kartı: Öğretmen çantasında iletişim listesi–mini ilk yardım.
• “Dur–Toplan–Say” üçlüsü: 30 sn içinde yoklama.

Örnek Haftalık Mikro Odak Planı

Kaçınılacak Hatalar

• Çok kural: 10+ kural yerine 3–5 ana kural ve görsel yeterlidir.
• Geçişsiz plan: Etkinlikten etkinliğe köprü kurulmadığında davranış zorlukları artar.
• Genel övgü: “Aferin” yerine neye aferin? (spesifik söyleyin).
• Sürekli uyarı: Önce öğret, modelle, sonra hatırlat; tutarlılık anahtardır.

Sonuç

Okul öncesinde sınıf yönetimi bir disiplin değil, bir tasarımdır: iyi düşünülmüş rutinler, az–net kurallar ve yumuşak geçişlerle öğrenme iklimi güçlenir. Küçük ama tutarlı uygulamalar büyük fark yaratır.

Daha fazla çocuk gelişimi, sınıf yönetimi şablonları ve pratik poster metinleri için www.okuloncesihersey.net adresini ziyaret edebilirsiniz.