Okul Öncesinde Uyku–Dinlenme: Sessiz Zaman, Gün Ortası Şekerlemesi ve Rutinler

Uyku–dinlenme, okul öncesinde davranış düzenleme, dikkat–hafıza ve duygu dengeleme için kritik bir öğedir. Sınıfta iyi tasarlanmış bir sessiz zaman ve gün ortası şekerlemesi rutini, öğleden sonra davranış dalgalanmalarını azaltır ve öğrenmeye hazır oluşu artırır.

Yaşa Göre Dinlenme İhtiyacı (Genel İpuçları)

Not: Bunlar sınıf planı için genel aralıklardır; bireysel sağlık/doktor önerileri önceliklidir.

Sessiz Zaman ve Uyku Öncesi Rutin (10–15 dk)

1. Geçiş ipuçları: 5–2–0 görsel sayacı; “Şimdi oyuncakları uykuya hazırlıyoruz.”
2. Hijyen: Tuvalet–su molası (az miktar), el yıkama.
3. Rahatlama: Işıklar yumuşatılır, perde yarı kapalı.
4. Kısa ritüel: 3 nefes (5 parmak nefesi) + 1 kısa hikâye/nefesli masal.
5. Yerleşme: Matlar arası 50–60 cm; yastık/ince battaniye (kurum politikasına göre).

Sınıf Düzeni ve Ortam

• Işık: Yumuşak/yarı karanlık; güvenli gece lambası.
• Ses: Fısıltı kuralı; beyaz gürültü gerekirse düşük seviyede.
• Sıcaklık–konfor: Aşırı sıcak/soğuk değildir; ince battaniye etiketi, kişiye özel torba.
• Görsel sadeleşme: Dikkat dağıtan posterler örtü/ekranla kapatılabilir.
• Güvenlik: İpi/bağcıklı aksesuar yok; küçük parçalı oyuncaklar kaldırılır.

Uyumayan Çocuklar İçin “Sessiz Seçimler” Menüsü

Öğretmen Dili – Poster (Kopyala/Yapıştır)

Uykudan Uyanış: 5 Adım

1. Yumuşak uyandırma: İsmi fısıldanır, omza hafif dokunuş.
2. Esneme–nefes: “Kedi–köpek” mini esneme, 3 nefes.
3. Su–tuvalet: Kısa su yudumu, tuvalet hatırlatması.
4. Atıştırmalık hazırlık: Eller yıkanır, masa hazır.
5. Yavaş geçiş: Düşük uyaranlı köşede 5 dk serbest seçeneği.

Davranışsal Stratejiler

• Görsel zamanlayıcı: Sessiz zaman başlangıç–bitişi görünür kılın.
• “Önce–Sonra” kartı: “Önce 10 dk sessiz seçim, sonra kitap köşesi.”
• Kademeli çekilme: İlk gün yanında otur, sonra sandalyeyi uzaklaştır.
• Ritüel kartı: “Battaniye – nefes – hikâye – gözler kapanır” görselleri.
• Güvenli bağ: Ayrılma zor olan çocuklara nesne köprüsü (minik yumuşak oyuncak) verilebilir.

Özel Durumlar ve Dahil Etme

• Duyusal hassasiyet: Kulak tıkacı/kulaklık, göz maskesi isteğe bağlı.
• Astım/alerji vb. sağlık planı: Aile–kurum protokolü görünür yerde; ilaçlar kilitli.
• Farklı kültür–ev rutini: Aileyle dinlenme saatleri eşgüdümlü planlanır.

Haftalık Mikro Plan (Örnek, 3–6 Yaş)

Takip ve Değerlendirme Araçları

Sessiz Zaman Gözlem Rubriği

Uyku–Dinlenme Takip Formu (Kopyala/Yapıştır)

Aile–Okul İş Birliği

• Ev rutini mektubu: Sınıf saatleri, sessiz seçimler, getirilecek malzemeler (ince battaniye, küçük yastık, etiketli poşet).
• Haftalık geri bildirim: “Bu hafta 3 gün 20 dk dinlendi; uyanışta su–esneme yaptı.”
• Ekran hijyeni: Akşam ekranını azaltmak, yatıştan önce sakin rutin.

Sorun Giderme (Hızlı Rehber)

• “Uyumak istemiyor”: 10 dk sessiz seçim + görsel zamanlayıcı; başarıyı pekiştir.
• “Hemen kalkmak istiyor”: Minimum süre kuralı (ör. 20 dk); uyanış köşesi seçenekleri.
• “Yanındayken sakin, yalnızken huzursuz”: Sandalye uzaklaştırma tekniği (3–5 günde kademeli).
• “Horozlanma/oyun”: Mat arası mesafeyi artır; beyaz gürültüyü kısa süre aç.
• “Gece geç yatıyor”: Aileye evde erken yatış–düzenli sabah rutini öner.

Poster – “Sessiz Zaman Kuralları (3–5 Madde)”

Sonuç

İyi planlanmış bir uyku–dinlenme rutini; sınıfta sakinlik, öğrenmeye hazırlık ve duygu düzeni getirir. Net kurallar, sade bir ortam ve uyumayanlar için kaliteli sessiz seçimler ile her çocuk günün ikinci yarısına yenilenmiş başlar.

Daha fazla çocuk gelişimi, dinlenme posteri ve takip şablonları için www.okuloncesihersey.net’i ziyaret edebilirsiniz.