Okul Öncesinde Özel Gereksinimler ve Bireyselleştirme: UDL, RTI ve BEP

Bireyselleştirme, okul öncesinde tüm çocukların erişimini artırmak için çevreyi, öğretimi ve değerlendirmeyi esnetmektir. Bu rehber; UDL (Evrensel Tasarım), RTI (Katmanlı Destek) ve BEP (Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı) çerçevelerini sınıf içi uyarlamalar, görsel destekler, 10 uygulama fikri, mikro toplantı akışı ve aile iş birliğiyle birleştirir.

Çerçeveler: Hızlı Bakış

Sınıf Uyarlamaları (UDL Örnekleri)

• Katılım: Seçim panoları, kısa görevler, ilk–sonra kartı, duyusal mola köşesi.
• Sunum: Piktogram, foto, nesne; basit dil + jest; model + gölge çizimi.
• İfade: İşaret/işaret kartı, resimle yanıt, düğmeli ses cihazı, “göster–seç–söyle” üçlemesi.

RTI – Katmanlı Destek Akışı

Görsel ve Duyusal Destekler

• Görsel akış panosu: Sabah buluşması → merkezler → temizlik → hikâye.
• Geçiş kartı: “5–4–3–2–1” geri sayım + kum saati.
• İletişim kartları: “Yardım”, “Sıra”, “Molaya ihtiyacım var”.
• Duyusal kutu: Stres topu, ağır yelek (öğretmen gözetimi), sakız–çiğneme borusu alternatifleri.

10 Uygulama Fikri (Adım Adım)

1. İlk–Sonra Köprüsü: Zor görev → tercih edilen etkinlik; görsel kartla anlaşma.
2. Görev Ayrıştırma: “Giyinme”yi 3 adıma böl (mont–fermuar–şapka); her adım için resim.
3. Seçim Menüsü: “Anlatma yolları”: işaret etme / resim gösterme / tek kelime.
4. Bekleme Kutusu: Sırada parmak oyunu kartları ve sessiz oyuncak.
5. İpuçlarını Silikleştirme: Fiziksel → görsel → sözel → bağımsız; her gün bir kademe azalt.
6. Sosyal Öykü: “Oyuncağı istediğimde ne yaparım?” 4 karelik resimli senaryo.
7. Hedefli Dil Saati (Katman 2): 10 dk; 3 kelime, 3 tekrar, 3 bağlam.
8. İnce Motor Kutusu: Mandal–cımbız–hamur istasyonu; süre tutucu ile.
9. Duyusal Mola Bileti: Gün içinde 2 bilet; 3 dakika sakince dön kuralı.
10. Görsel Pekiştirme Tablosu: 3 yıldız = tercih edilen 3 dakikalık etkinlik.

BEP (Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı) – Kısa Şablon

Mikro Ekip Toplantısı Akışı (15–20 Dakika)

Öğretmen Dili – Kısa İpuçları

Değerlendirme: Kısa Rubrik & Anekdot

Anekdot örneği: “16.09 – ‘Molaya ihtiyacım var’ kartını gösterdi; 3 dakika sonra merkeze döndü ve görevi tamamladı.”

Aile İş Birliği

• Ev–okul kartları: Aynı görsel dil (ilk–sonra, geçiş sayacı) evde de kullanılsın.
• Kısa geri bildirim: Haftalık 1 başarı + 1 hedef + 1 ev önerisi.
• Rutin uyumu: Giyinme, yemek, uyku için 3 adımlı resimli akış.

Kapsayıcılık ve Etik

• Etiket değil ihtiyaç odaklı dil (“daha uzun geçiş süresine ihtiyaç duyuyor”).
• Mahremiyet: Foto–video, paylaşımlar izinli ve sınırlı erişimli olmalı.
• Kültürel–dilsel çeşitliliğe duyarlı materyaller ve örnekler kullanın.

Sık Yapılan Hatalar ve Çözümler

• Tek stratejiye bağlı kalma: Veriyle karar verin; 2–4 haftada ayarlayın.
• İpucu bağımlılığı: Sistematik silikleştirme planı yapın.
• Hedefin belirsizliği: Ölçülebilir, süre–frekans içeren hedef yazın.

Daha fazla içerik ve şablon için www.okuloncesihersey.net’i ziyaret edebilirsiniz.