İnternette Güvenlik: Çocukları Korumak

Başlıca Riskler

• Uygunsuz içerik: Şiddet, yetişkin içerik, yanlış bilgi.
• Siber zorbalık: Alay, dışlama, ifşa; oyun içi mesajlar ve gruplar.
• Gizlilik ve konum paylaşımı: Kişisel verilerin izinsiz yayılması.
• Dolandırıcılık ve oltalama (phishing): Sahte linkler, hediye vaatleri.
• Oyun ekonomileri ve “dark pattern”ler: Kutu açma/ganimet (loot box), plansız harcama.

Yaşa Göre Yaklaşım

• 3–6 yaş: Ekran süresi sınırlı, ebeveyn yanında; sadece önceden onaylı uygulamalar.
• 7–9 yaş: Temel kurallar, güvenli arama, gerçek ad/paylaşım yok; aile profili.
• 10–12 yaş: Şifre güvenliği, kimlik–foto paylaşmama, oyun–sosyal platform kuralları.
• 13+ yaş: Mahremiyet ayarları, itibar yönetimi, para harcama ve sözleşme okuryazarlığı.

Ebeveynler İçin Temel Stratejiler

1. Aile Dijital Sözleşmesi: Ekran süresi, uygun saatler, paylaşım kuralları ve yaptırımlar yazılı olsun.
2. Ortak kullanım alanı: Küçük yaşlarda cihazlar salon/mutfak gibi görünen alanlarda.
3. Gizlilik hijyeni: Gerçek ad, okul, adres, konum paylaşılmaz; profil mahremiyeti “yalnızca arkadaşlar”.
4. Güçlü şifre ve 2FA: Şifre yöneticisi + iki adımlı doğrulama.
5. İçerik ve satın alma filtreleri: Uygulama içi satın almayı kapatın; yaş derecelendirme ve mağaza izinlerini etkinleştirin.

Teknik Koruma Adımları (Kısa Kontrol Listesi)

• Ebeveyn denetimi: Cihaz/oyun konsolu/TV’de profil bazlı filtreler, zaman sınırları.
• Güvenli arama ve DNS: Güvenli arama açık; çocuk profillerinde güvenli DNS.
• Tarayıcı/uygulama izinleri: Kamera/mikrofon/konum erişimini kapalı başlatın, gerektiğinde açın.
• Güncellemeler ve antivirüs: Otomatik güncelleme açık, temel koruma aktif.

Siber Zorbalık ve Kriz Planı

• Gör–kaydet–bildir: Ekran görüntüsü alın, taciz eden kişiyi engelleyin, okul/uygulama moderasyonuna bildirin.
• Yalnız bırakmayın: “Suç sende değil.” mesajı verin; sosyal destek ağı oluşturun.
• Yasal/kurumsal yollar: Gerekirse okul rehberliği, platform şikayet kanalı ve hukuki başvuru.

Çocuğa Öğretilecek Temel Beceriler

• Dur–Düşün–Doğrula: Linke tıklamadan önce adresi ve kaynağı kontrol et.
• Paylaşmadan önce izin: Başkasının foto/video/sözlerini yayımlamadan izin iste.
• Duygu yönetimi: Kızgınken yorum yazma; “soğuma süresi” kuralı.
• Dijital ayak izi: Paylaşılan her şey kalıcı olabilir; itibar bilinci.

Okul ve Öğretmenler İçin

• Dijital vatandaşlık müfredatı: Gizlilik, kaynak doğrulama, siber zorbalık modülleri.
• Raporlama kanalları: Öğrencilerin güvenle bildirim yapabileceği net süreçler.
• Ebeveyn iş birliği: Düzenli bilgilendirme toplantıları, rehberlik bültenleri.

Uyarı İşaretleri (Destek Zamanı)

• İçe kapanma, ani öfke/kaygı artışı, uyku–iştah değişimi.
• Cihazı saklama, gizlice kullanım, not/başarıda düşüş.
• Kaynaklı açıklanamayan harcamalar; oyun/uygulama borçları.

Uzun Vadeli Kazanımlar (Doğru Eğitimle)

• Güçlü öz-düzenleme ve eleştirel düşünme.
• Sağlam akran ilişkileri ve dijital itibar.
• Güvenli, üretken ve merak odaklı internet kullanımı.