Kaba Motor Beceriler: Koşma, Zıplama vb.

Kısa Tanımlar

• Lokomotor beceriler: Yürüme, koşma, sekme, zıplama, sıçrama, tırmanma.
• Manipülatif beceriler: Top atma–yakalama, tekmeleme, vurma (raket, sopa).
• Denge/çeviklik: Yön değiştirme, hızlanma–yavaşlama, düşmeden hareketi sürdürme.
• İki taraflı koordinasyon: Bedenin iki yarısını uyumla kullanma (koşarken kol–bacak salınımı).

Yaşa Göre Kısa Görünüm (Tablosuz)

3–4 Yaş

• Koşu başlar; kısa mesafede zıplama ve alçak engel atlama görülür.
• Geniş hedefe top atma/tekmeleme; dengesini korumada destek ister.

5–6 Yaş

• Koşarken yön değiştirme, seksek, ip atlamaya giriş.
• Orta mesafeden büyük topu yakalama; basit tırmanma parkurlarını tamamlar.

7–10 Yaş

• Ritim, hız ve çeviklik artar; spor oyunlarına katılım kolaylaşır.
• Topu hedefe kontrollü atma, iki elle yakalama, denge tahtasında yürüyüş.

11–14 Yaş

• Güç–hız–dayanıklılık gelişir; branşlaşma başlar (atletizm, basketbol, voleybol vb.).
• Isınma, soğuma ve sakatlanmayı önleme kuralları öğrenilir.

Evde ve Açık Havada Pratik Oyunlar

Koşma & Çeviklik

• Konilerle “zigzag” koşu; “yeşil–kırmızı ışık” dur–başla oyunu.
• Kısa sprint + yavaş yürüme döngüsü (20–30 sn + 30–40 sn).

Zıplama & Sekme

• Yere bantla sıralı çizgiler: İki ayakla ileri–geri zıplama, tek ayak sekme.
• Yumuşak minder/çizgi üstünden “kurbağa sıçraması”.

Tırmanma & Denge

• Koltuk minderleriyle mini tırmanma–sürünme parkuru.
• İp üstü yürüyüş (yer çizgisi), yastıktan yastığa adım.

Atma–Yakalama

• Balon/ büyük hafif top ile iki elle yakalama (mesafeyi kademeli artırın).
• Kovaya hedef atış: Yakın mesafe → orta → uzak; başarıda 1 adım geri çekilme.

Okul/Sınıf İçin Hızlı Stratejiler

• Isınma–soğuma: 3–5 dk eklem çevirme, hafif koşu; bitişte esneme.
• İstasyon çalışması: Koşu, zıplama, atma, denge için 4 köşe rotasyon.
• Kademeli zorluk: Büyük–yavaş top → orta boy → hızlı/topuğu yere değmeden.
• İpucu dili: “Göz topa; eller sepet gibi”, “Sessiz ayaklar”, “Kollar denge için açık”.
• Güvenlik: Alan temizliği, kaymaz zemin, mesafe–sıra kuralı.

Sakatlanmayı Önleme ve Güvenlik

• Her etkinlikten önce kısa ısınma; bitişte esneme.
• Kaymaz ayakkabı, bağların bağlı olması; takı–aksesuar çıkarma.
• Yüksek tırmanış yoksa bile iniş kuralları: Dizler hafif bükülü, iki ayak birlikte.
• Yorgunlukta mola; “acı” ve “zorlanma” ayrımını öğretin.

Ritim ve Nefes (Performansı Artıran Küçük İpuçları)

• Koşuda burundan al–ağızdan ver ve düzenli ritmi sayma (1–2–1–2).
• Zıplamada kol salınımı ile itişi senkronlamak.
• Atışta hedefe bak–dirsek yukarı–bilekten bırak sırası.

Ekran–Hareket Dengesi

• Ekran öncesi/sonrası 3–5 dk hareket molası (zıplama, esneme, denge yürüyüşü).
• Günde en az bir açık hava hareket bloğu (20–40 dk).
• Uzun oturmada 30–40 dakikada bir kalk–hareket et kuralı.

İzleme – Haftalık Mini Plan

1. 3 hedef seçin: koşu çevikliği, zıplama kontrolü, top yakalama.
2. Her hedef için günlük 10–12 dk kısa pratik planlayın.
3. Hafta sonunda “neleri daha kolay yaptım?” sorusuna çocuğun yanıtını kaydedin.

Yaygın Güçlükler ve Hızlı Çözümler

• Koşuda çabuk düşme: Kısa adım–kol salınımı; yumuşak zeminde çeviklik merdiveni.
• Zıplamada dengesiz iniş: İnişte dizleri bükme, kolları öne getirip dengeyi alma.
• Topu kaçırma: Daha büyük ve yavaş top, daha yakın mesafe, “göz topa” ipucu.
• Çabuk yorulma: Aralıklı antrenman (30 sn aktivite/30 sn dinlenme) ve su molası.

Ne Zaman Uzman Desteği?

• Yaşa uygun temel becerilerde ısrarlı zorlanma (zıplayamama, tek ayak üzerinde duramama).
• Sık düşme, belirgin dengesizlik, hareketten kaçınma veya ağrı yakınmaları.
• Okul sporlarına katılımda belirgin zorluk ve sosyal geri çekilme.

Çocuk hekimi değerlendirmesi sonrası fizyoterapist ve/veya ergoterapist ile program planlanabilir; okul beden eğitimi öğretmeniyle hedefler paylaşılmalıdır.

“Cümle Bankası” – Motive Eden İfadeler

• “Dizlerini bükerek çok kontrollü indin, harika!”
• “Gözün hep topun üzerindeydi; yakalaman güçlendi.”
• “Bugün dönüşlerini daha seri yaptın; farkı hissediyor musun?”

Kısaca Özet

Kaba motor beceriler; oyun, tekrar ve güvenli kademelendirme ile gelişir. Koşma, zıplama, tırmanma ve atma–yakalama için kısa ama düzenli pratikler ve ısınma–güvenlik kuralları, kalıcı ilerlemenin anahtarıdır.