Kekemelik ve Konuşma Gecikmesi: Ne Zaman Uzman Desteği Alınmalı?
Kekemelik ve konuşma gecikmesi, okul öncesi dönemde en sık rastlanan iletişim sorunları arasındadır. Bazı çocuklar konuşma becerilerini akranlarına göre daha yavaş geliştirirken, bazıları akıcı konuşmada takılmalar yaşayabilir. Peki hangi durumlar normal gelişim farklılığı, hangileri uzman desteği gerektirir? İşte dikkat edilmesi gereken noktalar.
Konuşma Gelişiminde Normal Süreç
- 12 ay: Tek kelimeler (“anne”, “baba”) ortaya çıkar.
- 18 ay: Kelime dağarcığı 20–50 kelimeye ulaşır.
- 24 ay: İki kelimelik basit cümleler kurulur.
- 36 ay: Çocuk 3–4 kelimelik cümlelerle kendini ifade edebilir.
Bu aşamalarda küçük gecikmeler normal kabul edilebilir. Ancak uzun süreli gecikmeler dikkatle takip edilmelidir.
Kekemelik Nedir?
Kekemelik, konuşurken ses, hece veya kelime tekrarları ve duraksamalarla kendini gösteren akıcılık bozukluğudur. Çoğunlukla 2–5 yaş arasında başlar. Bazı durumlarda gelişimsel ve geçici olabilir; ancak kalıcı hale gelmeden destek almak faydalıdır.
Erken Uyarı İşaretleri
- 2 yaşına gelmesine rağmen hiç kelime söylememesi.
- 3 yaşında olmasına rağmen basit cümle kuramaması.
- Kelimeleri sık sık tekrarlama veya sesleri uzatma.
- Konuşurken nefesini zorlanarak kullanma.
- İletişim sırasında yoğun hayal kırıklığı yaşaması.
- Çocuğun konuşma isteğini kaybetmesi veya konuşmaktan kaçınması.
Ne Zaman Uzman Desteği Alınmalı?
- 3 yaşını geçtiği halde konuşması anlaşılmıyorsa.
- Konuşma gelişiminde 6 aydan fazla belirgin duraklama varsa.
- Kekemelik 6 aydan uzun süredir devam ediyorsa.
- Kekemelik sırasında yüz, dudak veya beden kaslarında gerilim oluyorsa.
- Çocuğun sosyal ilişkileri ve okul başarısı olumsuz etkileniyorsa.
Bu durumlarda dil ve konuşma terapisti, çocuk psikoloğu veya çocuk nöroloğu değerlendirme yapmalıdır.
Ebeveynler İçin İletişim Önerileri
- Çocuğun konuşmasını sabırla dinleyin, sözünü kesmeyin.
- Acele ettirmeyin; kendini ifade etmesi için zaman tanıyın.
- Kısa ve net cümlelerle konuşarak model olun.
- Onun yerine konuşmayın; kendi cümlelerini tamamlamasına fırsat verin.
- Evde sakin ve rahat bir iletişim ortamı oluşturun.
Yanlış Bilinenler
- “Konuşma geç başlarsa zekâ da geri kalır.” → Yanlış; konuşma gecikmesi tek başına zekâ geriliği göstergesi değildir.
- “Kekemelik kendiliğinden mutlaka geçer.” → Bazı çocuklarda düzelir ama kalıcı da olabilir; erken destek çok önemlidir.
- “Çocuğu zorlamak konuşmasını hızlandırır.” → Tam tersine kaygıyı artırır ve sorunu derinleştirebilir.
Uzun Vadeli Kazanımlar
Erken tanı ve uzman desteği alan çocuklar:
- Daha akıcı ve anlaşılır konuşma becerisi kazanır.
- Özgüvenini korur ve sosyal ilişkilerden keyif alır.
- Okul başarısı ve iletişim becerileri güçlenir.
- Duygusal stres ve kaygıdan daha az etkilenir.
