Korku ve Fobi Türleri: Örneğin Böceklerden Korkma, Doktor Korkusu
Korku, çocuk gelişiminde normal ve koruyucu bir duygudur; tehlikeye karşı hazırlık sağlar. Ancak korku aşırı, yoğun ve günlük işlevi bozucu hale geldiğinde fobi olarak tanımlanır. Böceklerden, karanlıktan, doktordan ya da iğneden korku; çocuklukta en sık gözlenen örneklerdendir.
Normal Korkular ve Gelişim
- 2–4 yaş: Yüksek ses, karanlık, yabancılar.
- 5–7 yaş: Doğa olayları (şimşek, gök gürültüsü), hayvanlar.
- 8–12 yaş: Akademik başarısızlık, sosyal kabul, performans kaygısı.
- Ergenlik: Gelecek, sınav, kimlik, ilişkiler.
Bu korkular çoğunlukla geçicidir ve güvenli ebeveyn desteğiyle azalır.
Fobiye İşaret Eden Durumlar
- Korkunun aşırı ve mantık dışı olması.
- Kaçınma davranışının günlük yaşamı kısıtlaması (ör. parka gitmeyi reddetmek).
- Beden tepkilerinin (çarpıntı, terleme, ağlama, donup kalma) şiddetli olması.
- En az 6 aydır devam eden yoğun kaygı.
Yaygın Korku ve Fobi Türleri
- Böcek korkusu (entomofobi): Doğa oyunlarından kaçınmaya neden olabilir.
- Doktor/iğne korkusu: Sağlık kontrollerini aksatabilir.
- Karanlık korkusu: Uykuya dalmada güçlük yaratır.
- Sosyal fobiler: Akran karşısında konuşmaktan çekinme, utanç.
- Hayvan fobileri: Köpek, kedi veya kuşla karşılaşmaktan yoğun kaçınma.
Ebeveynler İçin Destekleyici Stratejiler
- Küçümsemeyin: “Abartıyorsun” yerine “Korktuğunu anlıyorum” deyin.
- Aşamalı maruz bırakma: Önce resim, sonra oyuncak, sonra kontrollü gerçek deneyim.
- Rol model olun: Sakin yaklaşım sergileyin.
- Bilgilendirme: Doktor muayenesini basit ve dürüstçe açıklayın.
- Rahatlama teknikleri: Derin nefes, gevşeme, güven objesi (oyuncak) kullanımı.
Okul Ortamında Yaklaşım
- Öğretmenlerle paylaşım: Çocuğun korku ve kaygılarından haberdar olun.
- Kademeli katılım: Sunum ya da grup etkinliklerine küçük adımlarla dahil etme.
- Destekleyici akranlar: Arkadaş ortamında alay etmeye sıfır tolerans.
Ne Zaman Uzman Desteği?
- Korku günlük rutini belirgin şekilde engelliyorsa.
- Çocukta yoğun panik belirtileri sık görülüyorsa.
- 6 ay–1 yıl arası süren fobi davranışı azalmıyorsa.
- Akademik veya sosyal yaşamda geri çekilme varsa.
Uzun Vadeli Kazanımlar (Doğru Destekle)
- Çocuk korkusunu tanıma ve yönetme becerisi kazanır.
- Stresle başa çıkma stratejileri güçlenir.
- Özgüven ve sosyal katılım artar.
- Gelecekteki kaygı bozuklukları riskini azaltır.
