Okul Öncesi Dönemde Korkular ve Nasıl Baş Edilir?

Okul Öncesi Dönemde Yaygın Korkular

• Karanlık korkusu: Hayal gücünün gelişmesiyle birlikte gece canavar ya da hayali varlıklardan korkma.
• Ayrılma kaygısı: Anne-babadan uzak kalma sırasında yoğun ağlama, tedirginlik.
• Yüksek ses korkusu: Elektrikli süpürge, gök gürültüsü, havai fişek gibi seslere aşırı tepki.
• Hayali varlıklar: Canavar, hırsız, cadı gibi kurgusal figürlerden korkma.
• Doğal olaylar: Yağmur, fırtına, şimşek gibi doğa olaylarına karşı endişe.
• Hayvan korkusu: Özellikle köpek, kedi, böcek gibi canlılara karşı abartılı tepkiler.

Korkuların Gelişimsel Nedenleri

Bu yaşlarda çocukların hayal gücü çok canlıdır. Soyut ile somut arasındaki ayrımı tam yapamazlar. Bu nedenle:

• Hayal gücü: Canavar ya da hayali varlıkların gerçek olduğuna inanabilirler.
• Bağlanma ihtiyacı: Anne-baba ile güven ilişkisi henüz çok güçlüdür; ayrılık kaygısı doğaldır.
• Deneyim eksikliği: Yeni nesneler ve durumlar bilinmediği için tehdit algısı oluşabilir.
• Öğrenilmiş davranış: Ebeveynin ya da çevrenin korkularına şahit olmak çocuğa geçebilir.

Korkularla Baş Etme Yöntemleri

• Korkuyu küçümsemeyin: “Abartıyorsun” ya da “Saçma” demek çocuğu yalnız hissettirir.
• Duyguları adlandırın: “Karanlıktan korkuyorsun, bu çok normal” demek çocuğun duygusunu kabul etmek demektir.
• Güvenli ortam oluşturun: Gece lambası, oyuncak ayı, uyku rutini korkuları hafifletir.
• Kademeli maruziyet: Korkulan nesne ya da duruma küçük adımlarla alıştırma yapılabilir.
• Oyun ve masal kullanın: Korkular, hikâye ya da rol oyunlarıyla daha güvenli şekilde işlenebilir.
• Model olun: Ebeveynin sakin ve güven verici tavrı çocuğa örnek olur.

Evde Yapılabilecek Etkinlikler

• “Korku çizimleri”: Çocuğun korkusunu resimle ifade etmesini isteyin.
• Karanlık keşfi: Işıkları yavaş yavaş kapatıp küçük oyunlar oynayın.
• Güven oyuncağı: Çocuğun yanında taşıdığı oyuncak, güven kaynağı olabilir.
• Duygu günlüğü: Korkularını renk ya da emoji ile ifade etmesini sağlayın.

Okulda Öğretmenlere Öneriler

• Sınıfta “duygu köşesi” oluşturarak çocukların korkularını ifade etmelerine izin verin.
• Korku yaşayan çocuğu alay konusu yapmayın; akranlarıyla destekleyici bir ortam yaratın.
• Kısa ayrılık pratikleriyle (ebeveynin sınıfın dışına çıkması) güven geliştirin.

Ne Zaman Uzman Yardımı?

Korkular gelişimsel olarak normaldir ancak şu durumlarda bir uzmana başvurmak faydalıdır:

• Korkular günlük yaşamı ciddi şekilde engelliyorsa.
• Uyku, yemek ya da sosyal ilişkiler üzerinde kalıcı sorunlar yaratıyorsa.
• Korkular çok yoğun ve uzun süre devam ediyorsa.

Uzun Vadeli Kazanımlar

Korkularla sağlıklı baş etmeyi öğrenen çocuklar:

• Güven duygusu daha güçlü olur.
• Stresle baş etme becerileri gelişir.
• Öz güven ve bağımsızlık kazanır.
• Hayal gücünü olumlu ve yaratıcı alanlara yönlendirebilir.