Otizmli Çocuğa Yaklaşım ve İletişim Önerileri
Otizmli çocuklarla iletişim, sabır, anlayış ve çocuğun bireysel ihtiyaçlarına duyarlılık gerektirir. Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) yaşayan çocukların sosyal iletişim ve davranış alanında farklılıkları vardır. Doğru yaklaşımlar hem aile-çocuk ilişkisini güçlendirir hem de çocuğun sosyal becerilerini geliştirmesine yardımcı olur.
İletişimde Temel İlkeler
- Sade ve açık dil: Uzun cümleler yerine kısa, net ve anlaşılır ifadeler kullanın.
- Göz teması teşviki: Zorlamadan, oyunla veya sevilen bir nesneyle göz teması kurulmasını destekleyin.
- Somut yönergeler: “Oyuncaklarını topla” yerine “Arabayı kutuya koy” gibi net komutlar verin.
- Alternatif iletişim yolları: Resim kartları, işaret dili ya da teknolojik cihazlar iletişimi kolaylaştırabilir.
- Bekleme süresi: Çocuğun yanıt vermesi için ona zaman tanıyın; acele ettirmeyin.
Ev Ortamında Yaklaşım
- Rutinlerin gücü: Günlük programı görsel tablolarla göstermek kaygıyı azaltır.
- Duyusal hassasiyetlere dikkat: Gürültü, ışık ya da kalabalık ortamları azaltın.
- Sevilen ilgi alanları: Çocuğun özel ilgi alanlarını iletişim için köprü olarak kullanın.
- Olumlu pekiştirme: Doğru davranışları sözel övgü ya da küçük ödüllerle destekleyin.
Oyunla İletişim Kurmak
Oyun, otizmli çocuk için hem öğrenme hem de iletişim aracıdır:
- Taklit oyunları: Çocuğun hareketlerini taklit ederek etkileşim başlatın.
- Sıra alma oyunları: Top yuvarlama, blok dizme gibi sıraya dayalı oyunlarla sosyal becerileri geliştirin.
- Rol oyunları: Basit hikâyelerle duyguları ve sosyal durumları canlandırın.
Okul ve Sosyal Ortamda İletişim
- Öğretmenle iş birliği yaparak bireysel eğitim planını destekleyin.
- Sınıfta görsel destekler (günlük program, duygu kartları) kullanın.
- Akranlarıyla küçük grup oyunları organize edin.
- Çocuğun sosyal başarılarını sınıf içinde takdir ederek öz güvenini güçlendirin.
Ebeveynlere Pratik Öneriler
- Sabırlı olun; iletişim süreci zaman alır.
- Çocuğun söylediklerinden çok beden diline ve davranışlarına odaklanın.
- Kendi duygu durumunuzu sakin tutarak güven verici olun.
- Çocuğun duyusal ihtiyaçlarını anlamak için gözlem yapın.
- Küçük başarıları mutlaka kutlayın.
Yanlış Yaklaşımlar ve Kaçınılması Gerekenler
- Zorlamak: Göz teması ya da konuşmaya zorlamak kaygıyı artırır.
- Aşırı eleştiri: Hataları sürekli vurgulamak özgüveni zedeler.
- Karmaşık yönergeler: Çocuğun kafasını karıştırabilir.
- Kıyaslama: Akranlarla kıyaslamak motivasyonu düşürür.
Uzun Vadeli Kazanımlar
Doğru iletişim yöntemleriyle desteklenen otizmli çocuklar:
- Sosyal becerilerini daha etkin kullanabilir.
- Kendini ifade etme yollarını geliştirir.
- Aile ve okulda daha güvenli ilişkiler kurar.
- Bağımsız yaşam becerilerine daha kolay uyum sağlar.
