Pedagog ve Psikolog Arasındaki Farklar: Ne Zaman Kimden Destek Alınmalı?
Pedagog ve psikolog, çocuk ve ergenlerin iyilik hâlini farklı açılardan destekleyen iki ayrı alandır. Doğru zamanda doğru uzmana başvurmak, erken ve etkili destek için kritik önemdedir.
Kısa Tanımlar
- Pedagog: Eğitim–öğretim ve gelişim odağında çalışan; aile–okul–çocuk üçgeninde davranış planları, öğrenme stratejileri ve ebeveyn danışmanlığı sunan uzmandır.
- Psikolog (Çocuk/Ergen): Psikoloji lisans eğitimi almış; psikometrik değerlendirme ve kanıta dayalı psikolojik danışma/terapi uygulayan uzmandır. Gerekirse çocuk psikiyatrisi ile iş birliği yapar.
Eğitim ve Yetki Farkları (Genel Çerçeve)
- Pedagog: Eğitim bilimleri/pedagoji temelli eğitim; odak öğrenme ortamı, sınıf/ev içi davranış düzeni, gelişimsel destek. Pedagojik danışmanlık ve uygulamalı yönlendirme yapar.
- Psikolog: Psikoloji temelli eğitim; psikometrik testler, klinik gözlem ve psikoterapi yaklaşımları (oyun terapisi, BDT vb.) uygular.
- Psikiyatrist (gerekirse yönlendirme): Tıp doktorudur; tanı ve ilaç düzenleme yetkisi vardır.
Çalışma Alanları ve Örnek Konular
| Alan | Ne Zaman? | Örnek Uygulamalar |
|---|---|---|
| Pedagog | Okula uyum, sınıf içi kurallar, ödev/çalışma alışkanlığı, motivasyon düşüklüğü; kardeş çatışmaları; sosyal beceri eksiklikleri. | Davranış planı, görsel programlar, pekiştirme sistemi, ev–okul rutinlerinin yapılandırılması, ebeveyn/öğretmen danışmanlığı. |
| Psikolog | Israrlı kaygı/korku, yoğun öfke patlamaları, çökkünlük; travma/yas/boşanma sonrası güçlükler; dikkat–öğrenme sorunlarının ölçümü; terapi gereksinimi. | Klinik görüşme, psikometrik testler (uygun ölçekler), oyun terapisi, BDT teknikleri, sosyal beceri çalışmaları; gerektiğinde psikiyatri ile koordinasyon. |
Hızlı Karar Tablosu
| Durum | Öncelikli Uzm. | Açıklama |
|---|---|---|
| Günlük davranış/okul rutini odaklı sorunlar | Pedagog | Ev–okul planı kurar, aile/öğretmenle uygulamayı yürütür. |
| Yoğun duygu belirtileri, işlev kaybı, travma | Psikolog | Değerlendirme + terapi; gerekirse psikiyatri iş birliği. |
| Hem davranış hem duygusal belirtiler | İkili Model | Pedagog ev–okul düzeni; psikolog terapi. Düzenli ortak izlem. |
Birlikte Çalışma Modeli (En Etkili Yol)
- Başvuru & hedefler: Ailenin hedefleri netleştirilir (ör. sabah ayrılma, öfke, okul reddi).
- Değerlendirme: Psikolog klinik değerlendirme/test; pedagog gözlem ve rutin analizi yapar.
- Plan: Ev–okul davranış planı + bireysel/oyun terapisi + ebeveyn oturumları.
- İzlem: 4–6 haftada bir ortak değerlendirme; ölçekler ve hedef kartlarıyla ilerleme izlenir.
Kırmızı Bayraklar – Gecikmeden Psikoloğa/ Psikiyatriste
- 2–4 haftadan uzun süren belirgin işlev kaybı (okula/oyuna gitmeme, içe kapanma).
- Travma belirtileri: Kabuslar, alt ıslatma, aşırı irkilme, yoğun kaçınma.
- Kendine/başkasına zarar riski ima eden söz veya davranışlar.
- Yeme–uyku düzeninde keskin bozulmalar; tıbbi eşlik eden sorunlar.
Uzman Seçerken Kontrol Listesi
- Eğitim ve yetkinlik: Diploma, lisans alanı, ek terapi/pedagoji eğitimleri.
- Yaklaşım ve yöntem: Hangi kanıta dayalı yöntemleri kullanıyor?
- İş birliği: Okul ve aileyle düzenli iletişim kuruyor mu?
- Etik ve mahremiyet: Onam, veri gizliliği, rapor paylaşımı şeffaf mı?
- Hedef–izlem: Ölçülebilir hedefler ve belirli izlem takvimi var mı?
Ev ve Okul İçin Pratik Ayrımlar
- Pedagog önerileri: Görsel program, davranış sözleşmesi, pekiştirme sistemi, ders–oyun dengesi.
- Psikolog önerileri: Duygu düzenleme becerileri, kaygı için nefes/oyun teknikleri, ebeveyn odaklı terapi ödevleri.
Yaygın Yanılgılar
- “Pedagog terapi yapmaz” → Pedagog pedagojik müdahaleler uygular; psikoterapi gerektiren durumlar psikoloğun alanıdır.
- “Psikoloğa gitmek demek ciddi hastalık var” → Değerlendirme, güçlükleri erken saptamak ve önlemek içindir.
- “Tek görüşmede sorun çözülür” → Sürdürülebilir değişim için plan + takip gerekir.
Değerlendirme – İlerlemeyi Nasıl İzleriz?
- Hedef kartı: 4–6 haftalık ölçülebilir hedefler (ör. sabah ayrılma 10 → 3 dk).
- Ev/okul ölçekleri: Duygu–davranış kontrol listeleri, öğretmen geri bildirimi.
- Rutin günlüğü: Uyku–okul–ödev–duygu izleme çizelgesi.
Kısaca: Pedagog = günlük davranış ve öğrenme süreçlerine odaklı rehberlik. Psikolog = duygusal, bilişsel ve davranışsal belirtilerin değerlendirme ve terapisi. Birçok durumda iş birliği en hızlı ve kalıcı sonuç verir.
