Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Çocuklarda Nasıl Görülür?
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), çocuğun yaşadığı veya tanık olduğu şiddetli olayların ardından ortaya çıkan bir ruhsal bozukluktur. Doğal afetler, kazalar, şiddet, kayıplar veya büyük korkular çocuklarda kalıcı etkiler bırakabilir. Çocuklar travmayı yetişkinlerden farklı şekilde deneyimler ve ifade eder.
TSSB’nin Çocuklarda Görülme Nedenleri
- Doğal afetler: Deprem, sel, yangın gibi yıkıcı olaylar.
- Kazalar: Trafik kazaları veya ciddi yaralanmalar.
- Aile içi şiddet: Fiziksel ya da duygusal şiddete maruz kalmak.
- Kayıplar: Ebeveyn veya yakın birinin ölümü.
- Zorbalık ve istismar: Fiziksel, duygusal ya da cinsel istismar.
Çocuklarda TSSB Belirtileri
- Tekrar yaşama: Kabuslar, travmatik olayı oyunlarında yeniden canlandırma.
- Kaçınma: Travmayı hatırlatan kişilerden, yerlerden veya durumlardan uzak durma.
- Duygusal tepkiler: Aşırı korku, öfke, huzursuzluk, ağlama nöbetleri.
- Fiziksel belirtiler: Uyku bozukluğu, iştah değişiklikleri, mide ve baş ağrıları.
- Dikkat sorunları: Okul başarısında düşüş, konsantrasyon eksikliği.
- Sosyal çekilme: Arkadaşlardan uzaklaşma, yalnız kalmayı tercih etme.
Yaşa Göre Görülme Şekilleri
- Okul öncesi çocuklar: Travmatik oyuna dalma, alt ıslatma, konuşma gerilemesi.
- İlkokul çocukları: Kabuslar, somatik şikâyetler, yoğun kaygı.
- Ergenler: Öfke patlamaları, riskli davranışlar, depresif belirtiler.
Ebeveynlere Öneriler
- Çocuğun duygularını küçümsemeyin, dinleyin.
- Rutinleri koruyarak güvenli ortam sağlayın.
- Kabus veya korkulu anlarda yanında olun, sakinleştirici yaklaşım sergileyin.
- Travmayı hatırlatan şeylerden tamamen kaçırmak yerine kademeli olarak güvenli yüzleşme sağlayın.
- Profesyonel destek gerektiğinde psikolog veya çocuk psikiyatristine başvurun.
Tedavi ve Destek Yöntemleri
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Travmatik düşünce ve duyguların yeniden işlenmesi.
- Oyun terapisi: Çocukların duygularını oyun yoluyla ifade etmesi.
- Aile terapisi: Ebeveynlerin destekleyici rolünün güçlendirilmesi.
- İlaç tedavisi: Şiddetli durumlarda uzman kontrolünde uygulanabilir.
Uzun Vadeli Kazanımlar
Erken teşhis ve doğru destekle TSSB yaşayan çocuklar:
- Travmanın olumsuz etkilerini zamanla aşabilir.
- Daha güçlü başa çıkma becerileri kazanır.
- Özgüven ve duygusal dayanıklılık geliştirir.
- Sosyal ilişkilerini sağlıklı biçimde sürdürebilir.
